DSCN1739

Kon sumcryzni 87

historyczna, zob. svs-

^Idcologicmy.

Konsanicryzm, termin opisujący następcę różnorodne zjawiska występujące [/systemie tynkowym: 1) długotrwałą ewo-_luCję wiadomości kupujących i klientów. I^rzy mając większą wiedzę, stają się co-_rl2 bardziej wymagający; 2) sceptycyzm \iobec praktyk producentów i handlowców ; 3) zorganizowaną działalność w- celu korygowania wadliwości produktów i obietnic reklamowych; 4) działalność legislacyjną _vv celu wzmożenia ochrony konsumenta przez insty tucje rządowe.

Usiłowania poprawy sytuacji konsumenta miały miejsce od najdawniejszych czasów, jednak ich zorganizowane formy oraz instytucjonalizacja zapoczątkowane zostały dopiero w- połowic XIX w. (1844, Eąuitable Pioneers Cooperative Society -28 ubogich tkaczy z Rochdale w Anglii dążyło do sprawowania demokratycznej kontroli nad praktykami rynkowymi i finansowymi). W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, gdzie ruchy konsumenckie zostały'zapoczątkowane w 1862 r. w Filadelfii (Klub Kupujących), gwałtowny ich rozwój nastąpił w lalach trzydziestych naszego stulecia. Niezwykle popularne stały się w tym czasie książki demaskujące niezbyt uczciwe i ogłupiające nabywców praktyki producentów i handlowców. Your Money's Worth Stuarta Chase’a i Fedcricka J. Schlinka, wydana w 1927 r.. ukazywała rynek jako ..puszczę, po której konsumenci błądzą bez. mapy i kompasu", nic orientując się. jaka jest tytułowa „wartość ich pieniędzy". Guinea Pigs (Świnki morskie), napisana przez F.J. ■Schlinka i Arthura Kalleta (1933). przed-Bawia Amerykanów jako obiekt eksperymentów, gdyż kupując szkodliwe i wątpliwej jakości produkty, nieświadomie godzą się ⁰³ ich testowanie. Metafora „świnki mor-^skicj" trafiła szeroko do wyobraźni Amerykanów, kształtując ich demaskatorskie na* bawienie. Inną książką demaskującą wątpliwe zalety kosmetyków była Skin Deep

‘“ja), auŁ'a a* ^Q*^nto** (hni-konsumentów oi!hin'^{ta (}'⁹³⁵>'

_prOT.w₇.

przedstawił Kon^sowTc^" * ^Kenncd>’ sumenta: l) _Dra. . ^0- prawa kon-

i ochrony przed produkt ^{bc2p,eczcństwa} Zdrowiu 'i S ^^drt^uk»^ałn'zagrażającymi formowanym =

ySST ^pro<iuk'^{u; 3}>

i dostępu do innych produktów i usłuć tc*o

^nego fod^ju, _{produklów Q}

nej jakości i nic zawyzonvch cenach-4) prawo do bycia wysłuchanym, zapewniające rozważenie postulatów i skarg konsumentów przez agendy rządowe i trybunały sądowe. Obecnie uważa się. że do tych czterech praw musi być dodane prawo do ochrony środowiska, do zachowania jego wartości przy jednoczesnej realizacji różnych stylów życia jednostek i zbiorowości.

Prawa ogłoszone przez J.F. Kennedyego stały się podstawą współczesnego ruchu konsumentów, urzeczywistniając stopniowo dwie ogólne zasady : 1) „wy łącznym celem produkcji jest konsumpcja" (Adam Smith) i 2) „caveal \enditor" (niechaj strzeże się sprzedający ), w miejsce wcześniejszej reguły „caveat emptor" (niechaj strzeze się kupujący). W krajach zachodnioeuropejskich i Kanadzie ruch konsumentów tworzył swe instytucjonalne formy od końca lat czterdziestych, rozwinął się zaś znacznie w latach sześćdziesiątych. W Polsce rozwój tego mchu zaznaczy ł się wyraźnie w latach

osiemdziesiątych. (M.P.)

Zob. konsumi/m. ruchy społeczne

Literatura:    _r

Consumerism V,_mPotM/rom    ^

nmmert oml Ihe Public    9T2. RM

Gacdekc, W.W Ftcheson (eds). t anticIJ

Press. San Francisco.

Jawłowski! A . 1981. Kudi konammti*. Wic d/a PowsacchlUk Warszawa „„o**"*"**. W73 w.l Kdtey (rtx

(ind lnc.Columbus.Ohio.