DSCN1840

188 Społeczeństwo tradycyjne

i różnorodności stylów życia, 4) wzrost indywidualizmu i roli jednostki.

Janusz Mariański [1995, s. 11-57] wskazuje następujące zasadnicze czynniki charakteryzujące zmiany zachodzące w trakcie przechodzenia od społeczeństwa nowoczesnego do ponowoczesnego: I) dyferencja-cja społeczna—oddziaływanie na jednostkę takich grup, jak rodzina, parafia. Kościół przestaje być spójne, każda z nich autono-mizuje się, realizując własne cele, co prowadzi do wzrastającego zróżnicowania ról społecznych; 2) deinstytucjonaiizacja - uwidacznia się coraz silniejsza nieufność do instytucji jako pewnych sposobów realizacji wartości. Procesy przemian obejmują rodzinę (proces emancypacji dziecka, rosnące znaczenie grupy rówieśniczej) i instytucje religijne (deinstytucjonaiizacja religii lub jej „prywatyzacja”). Kończy się epoka masowych organizacji. Tradycje tracą na ważności (detradycjonalizacja); 3) pluralizm kulturowy — przyjmuje się, że nie ma jednej obiektywnej prawdy (kto tak utrzymuje, okazuje się w istocie totalitarystą), dopuszczalna jest zatem wielość systemów wartości, wzorów osobowych, wzorów zachowań, wielość wyznań, religii, stylów życia, filozofii życiowych. Każda z propozycji jest równie dobra i nie ma sensu szukać jakiegoś obrazu całościowego; podkreśla się upadek monopoli definiujących sensy; 4) strukturalny indywidualizm - dążenie do samorealizacji i rozwoju własnej osoby staje się najwyższym prawem; wynika z niego ciągłe poszukiwanie nowych doświadczeń, co łatwo prowadzi do hedonizmu i narcystycznego indywidualizmu - obojętności wobec wszystkiego z wyjątkiem samego siebie. (A.S.)

Zob. modernizacja, postmodernizm, tradycja. Literatura:

Mariański J„ 1995, Mlodztet między tradycją i po-nowoczesnośctą. Wartości moralne w Świo-domoici maturzystów, RW KUL, Lublin. Ziółkowski M., 1998, O różnorodności teraźniejszości. Pomiądzy tradycją spuścizną socjalizmu, nowoczesnością i ponowoczesno-

ićią (w:) Śląsk - Polska - Europa Zmie-mtg-ące sic społeczeństwo w perspektywie lo-halnej i globalnej. Xsięga X Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, Wyd. US, Katowice

Społeczeństwo tradycyjne, zob. modernizacja, tradycja.

Społeczność lokalna, zbiorowość społeczna. której podstawowymi wyróżnikami są: i) zajmowanie wspólnego terytorium, 2) występowanie interakcji między jednosi-kami i grupami, 3) ukształtowanie się więzi społecznych [G.A. Hillery 1955]. Do społeczności lokalnych zalicza się zarówno mieszkańców niewielkich osad i wiosek, jak i mieszkańców wielkich miast lub jednostek administracyjnych (zob. [J. Tarkowski 1994]). Z uwagi na duże zróżnicowanie tych zbiorowości pojęcie społeczności lokalnej staje się wieloznaczne. Z jednej strony bowiem zalicza się tu społeczności względnie izolowane przestrzennie, charakteryzujące ste znaczną zbieżnością interesów (wynikająca z zajmowania wspólnego terytorium), relacjami typu face-to-face oraz stosunkowo silną kontrolą społeczną, z drugiej natomiast strony zalicza się tu mieszkańców wielkich aglomeracji, których w istocie niewiele łączy (sam fakt przebywania na tym samym terytorium jest dla tych osób czymś wtórnym, stosunki społeczne mają w większym stopniu charakter rzeczowy, krótkotrwały i pozwalający na zachowanie anonimowości). W tym drugim przypadku zakłada się, że więź społeczna powinna występować; faktyczny jednak brak więzi oznacza, że trudno w ogóle tu mówić o społeczności.

Jeśli występowanie więzi społecznej stanowi czynnik niezbędny dla uznania jakiejś zbiorowości za społeczność lokalną, to wówczas w wielu przypadkach należałoby przeprowadzić badania zmierzające do ustalenia stopnia natężenia więzi społecznej. Więź społeczna kształtować się może w wyniku współdziałania w procesie zaspokajania potrzeb, na gruncie wspólnych wartości i norm, dążenia do realizacji współ-