DSCN1876

224 Woluntaryzm

dmących i rządzonych ulega w tym wypadku zatarciu; społeczeństwo jaw i się raczej jako system wzajemnie oddziałujących na siebie i współzależnych podmiotów. Władza nic musi być ujmowana w kategoriach konfliktu. Talcott Parsons określa ją jako zdolność realizacji wspólnych celów; w tym sensie pełni ona analogiczną rolę jak pieniądze.

Anthony Giddcns 11985) podkreśla, iż cechą władzy jest zdolność wprowadzenia zmian (transformacji), tzn. zdolność interwencji w dany układ zdarzeń, tak aby dokonać ich przekształcenia.

W obrębie programów badawczych teorii władzy i uzależnienia oraz teorii elementarnej wskazuje się. że władza (wysokość wymiany między aktorami) zależna jest od strukturalnych właściwości sieci wymiany, a nic od reakcji i intencji indywidualnych aktorów. Struktura sieci determinuje ilość zasobów możliwych do zdobycia przez aktora zajmującego daną pozycję. „Władza działa poprzez oczekiwania, jakie mają aktorzy co do potencjalnych możliwości wymiany, jakimi dysponują" (J. Szmatka. M J. l.ovaglia, J. Mazur 1996, s. 73]. Ewolucja tej koncepcji [ibidem, s. 70-74) umożliwia coraz bardziej precyzyjne przewidywanie wyników wymiany.

Relacje władzy widoczne są we wszystkich dziedzinach życia społecznego. „Władza stanowi podstawowy i nieunikniony element wszystkich stosunków społecznych, jądro każdego działania zespołowego, wokół którego rozwijają się jednocześnie procesy przetargu i integracji" (M. Crozicr. E I riedberg 1982, s. 36). Niejednokrotnie podkreśla się. że każdy konflikt społeczny jest w istocie konfliktem o władzę

W układzie organizacyjnym władza może być ujmowana jako kontrola nad źródłami niepewności. Z tej perspektywy istotne jest me tyle miejsce zajmowane przez podmiot w formalnej strukturze władzy, ile zdolność do realnego kontrolowania czynników wpływających na funkcjonowanie organizacji (zob [M Crozicr I967J).

Władza i kwestie związane z jej zdobywaniem. sprawowaniem i podziałem stanowią główny przedmiot zainteresowania so-cjologii polityki. (A.S.)

Zob. elita, interes, klasy społeczne, konfl.ki społeczny, korporutywi/m. populizm, przymus, socjołcchmka. tcchnokracja.

I.iicratura

Crozicr M . 1967. Biurokracja Anatomia zjaw iska. PWE, Warszawa

Crozicr M. Incdbcrg E.. 1982. Człowiek i system Ograniczenia działania zespołowego. PWE, Warszawa

Giddcns A.. 1985. The Satton-State and holcn-ce. Toiume Two of a Contemporan Crituju, of Historical Materiałism. Polity Press Cambridge

Ossowski S.. 1982. O strukturze społeczne PWN, Warszawa

Szmatka J.. Lovaglia M.J., Mazur J. 1996. Znaczenie metody w rozwoju teoni socjologie: nej. Modyfikacja końcejk-ji Bergera. Hagn, ra i Zelditcha kumulatywnego rozwo.u wiedzy socjologicznej, „Studia Socjologiczne". nr 2(141).

Teoria władzy u organizacji zależności \tran giczne, 1983. aut: D. Ilickson i in [w | Za chowanie człowieka w organizacji, t 2. poJ red. W E. Scotta jr, Li. Cummingsa. PWN Warszawa.

Weber M.. 1972. Hirtschafi unJ GeseUsckift Grundriss der lerstehnden Saziołogie.) C B Mohr (Paul Sicbcck). Tubingcn Wrong D.H., 1975. Trobie my definiowania p> jęcia władzy społecznej (w ) Elemenn to*-socjologicznych Matenuh do dziejdw czesne/ socjologu zachodnie/. wybór " czyński, A Jasińska-Kania. J Szacki. P"^N W«rvawa

Woluntaryzm, zob. iktywizm

Wpływ równoczesnych d/ialfń facylitacja

Wpływ widowni, zob. facyhtacja

„Wplywologm". termin ^u/>"^d0'_)K% kle w znaczeniu pejoratywnym na ' mc sposobu wyjaśniania odwołui*b‘^b wyłącznic do badani* siły oddzUb'^¹'^^, nych czynników środowiska