DSCN1876 (2)

**<§ woluntaryzm

dzących i rządzonych ulega w tym wypadku zatarciu; społeczeństwo jawi się raczej jako system wzajemnie oddziałujących na siebie i współzależnych podmiotów. Władza nie musi być ujmowana w kategoriach konfliktu. Talcott Parsons określa ją jako zdolność realizacji wspólnych celów; w tym sensie pełni ona analogiczną rolę jak pieniądze.

Anthony Giddens [1985] podkreśla, iż cechą władzy jest zdolność wprowadzenia zmian (transformacji), tzn. zdolność interwencji w dany układ zdarzeń, tak aby dokonać ich przekształcenia.

W obrębie programów badawczych teorii władzy i uzależnienia oraz teorii elementarnej wskazuje się, że władza (wysokość wymiany między aktorami) zależna jest od strukturalnych właściwości sieci wymiany, a nie od reakcji i intencji indywidualnych aktorów. Struktura sieci determinuje ilość zasobów możliwych do zdobycia przez aktora zajmującego daną pozycję. „Władza działa poprzez oczekiwania, jakie mają aktorzy co do potencjalnych możliwości wymiany, jakimi dysponują” [J. Szmatka, M.J. Lovaglia. J. Mazur 1996, s. 73]. Ewolucja tej koncepcji [ibidem, s. 70-74] umożliwia coraz bardziej precyzyjne przewidywanie wyników wymiany.

Relacje władzy widoczne są we wszystkich dziedzinach tycia społecznego. „Władza stanowi podstawowy i nieunikniony element wszystkich stosunków społecznych, jądro każdego działania zespołowego, wokół którego rozwijają się jednocześnie procesy przetargu i integracji” [M. Crozier, E. Friedberg 1982, s. 36]. Niejednokrotnie podkreśla się, że każdy konflikt społeczny jest w istocie konfliktem o władzę.

W układzie organizacyjnym władza może być ujmowana jako kontrola nad źródłami niepewności. Z tej perspektywy istotne jest nie tyle miejsce zajmowane przez podmiot w formalnej strukturze władzy, ile zdolność do realnego kontrolowania czynników wpływających na funkcjonowanie organizacji (zob. [M. Crozier 1967]).

Władza i kwestie związane z jej zdobywaniem, sprawowaniem i podziałem stanowią główny przedmiot zainteresowania socjologii polityki. (A.S.)

Zob. elita, interes, klasy społeczne, konflikt społeczny, kocporatywizm. populizm, przymus, socjotechnika, tcchnokracja.

Literatura:

Crozier M., 1967, Biurokracja. Anatomia zjawi-ska. PWE, Warszawa.

Crozier M„ Friedberg E., 1982. Człowiek i system. Ograniczenia działania zespołowego. PWE. Warszawa.

Giddens A.. 1985, The Nation-State and Violen-ct: Volume Two of a Contemporary CriUąut of Historical Materializm. Polity Press, Cambridge.

Ossowski S-. 1982, O strukturze społecznej PWN. Warszawa

Szmatka J„ Lovnglia M.J., Mazur J.. 1996. Znaczenie metody w rozwoju teorii socjologicznej. Modyfikacja koncepcji Bergera. Wagnera i Zelditcha kumulatywnego rozwoju wiedzy socjologicznej, „Studia Socjologiczne", nr 2(141).

Teoria władzy w organizacji: zależności strate-giczne, 1983, aut. : D. Hickson i in. [w:] Zachowanie człowieka w organizacji. L 2. pod red. W.E. Scotta jr„ L.L. Cummingsa. PWN. Warszawa.

Weber M.. 1972, Wirtschafi und Gesellschcft Grundriss der Verstehnden Soziologic. J.CB. Mohr (Paul Sicbcck), Tilbingcn.

Wrong D.H., 1975, Problemy definiowania pojęcia władzy społecznej |w ] Elementy team socjologicznych Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, wybór W. Dcr-czyński. A. Jasińska-Kaniu. I. Szacki. PWN. Warszawa.

Woluntaryzm, zob. aktyw izm

Wpływ równoczesnych działań, zob. facylitacja.

Wpływ widowni, zob. facylitacja.

„W pływ o logia", termin używany W kle w znaczeniu pejoratywnym na oznaczenie sposobu wyjaśniania odwołującego sW wyłącznic do badania siły oddziaływań nych czynników środowiska społcęaicgP