DSCN1880

228 Wzory i modele

wach. Powoduje to, po pierwsze, spadek efektywności całej organizacji biurokratycznej, szczególnie w czasach szybszych przemian społecznych. Postępująca specjalizacja jest i przyczyną, i wynikiem rozpowszechniania się postaw asekuranckich, ucieczki od odpowiedzialności, co może w rezultacie przyczynić się do coraz większego braku kontaktu między organizacją biurokratyczną a rzeczywistością - organizacja zamiast realizować cele zewnętrzne, do których została powołana, coraz bardziej ześrodkowuje działania na samej sobie. Po drugie, pracownicy wyuczeni tego sposobu działania mają poważne trudności w przystosowaniu się do jakiegokolwiek innego miejsca pracy w przypadku konieczności zmiany zatrudnienia. (M.P.)

Zob. innowacja, opór wobec zmian.

Literatura:

Veblen T., 1921, Engineers and the Price System, Viking Press, New York.

Wzory I modele, dla jednych autorów (np. Maria Ossowska) „wzór" to pewien idealny stan rzeczy, który usiłuje się zrealizować, np. wzorce osobowe (używa się pojęcia „wzór", bo jednostka „wzoruje się” na pewnym ideale). „Model” natomiast odnosi się do różnych form rekonstrukcji tego, co istnieje faktycznie: w jaki sposób coś jest zbudowane i jak działa (M. Ossowska 1986]. Inni autorzy, uznając to rozróżnienie, posługują się jednak odwrotną konwencją terminologiczną: model to pewien idealny stan rzeczy; wzór ukazuje najistotniejsze cechy czegoś istniejącego już w rzeczywistości. Sytuacja taka przyczynia się do pewnego zamętu terminologicznego w obrębie nauk społecznych i z tego względu należy zaznaczyć, w jakim znaczeniu używa się tych pojęć (o ile nie wynika to jasno z kontekstu). Niekiedy odróżnia się dodatkowo wzorce od wzorów. Andrzej Siciński (1976, s. 22] wzorami społecznymi nazywa „względnie trwałe regularności zachowań, cechujące określone zbiorowości ludzkie”. W ich obrębie rozróżnia wzory uznawane (nazywane także wzorcami), stanowiące pewne idealne, pożądane reguły zachowań, oraz wzory praktykowane. Wzory praktykowane wyznaczane przez normy określane są jako wzory kulturowe, natomiast wzory praktykowane nie regulowane przez normy określa się jako standardy zachowań. (A.S.)

Zob. ethos, habitus, normy społeczne, styl tak wartość.

Literatura:

Ossowska M.. 1986. Ethos rycerski i Jego odmiany, PWN, Warszawa.

Siciński A., 1976, Styl tycia - problemy pojf-ciowe i leorttyane\w] Styl tycia Koncepcje i propozycje, pod red. A. Świńskiego. PWN. Warszawa.

Yappie, uczestnik kategorii społecznej, w skład której wchodzą młodzi, dobrze sytuowani materialnie profesjonaliści, tniesz-kający w dużych miastach. Charakteryzują się oni dążeniem do perfekcji zawodowej oraz osiągania coraz to wyższych pozycji Społecznych. Kształtowanie osobowości podporządkowane jest osiągnięciu sukcesu częstokroć nawet kosztem wartości wewnętrznych; rozwijają oni głównie te wehy zachowań, które są premiowane przez ich społeczne otoczenie. Nazwa „yuppie" zosub utworzona od początkowych liter sh^w