DSCN1882

/jichoHuniu zbiorowe

Icwski 1 *>75. s. 339). Zachowania zmierzają do osiągnięcia „nagród" lub uniknięcia ..kar" Pojęcia nagrody i kary. pomimo ich zasad* nic/cgo znaczenia w teorii zadumań, trudno w sposób jednoznaczny zdefiniować Wynika to stąd. że w niektórych przypadkach nagrodą jest uniknięcie kary. lub odwrotnie - karą jest brak nagrody. Ponadto, to co dla jednej osoby jest nagrodą, dla innej może być karą - i odwrotnie. Najczęściej przyjmuje się. ze nagrodą jest to. co redukuje jaką*, motywację. Tytułem przykładu przedstawić można niektóre twierdzenia teorii zachowania I. Prawdopodobieństwo występowania danej reakcji wzrasta wraz ze wzrostem wartości, częstości i regularności nagród otrzymywanych w następstwie tego typu reakcji Mówiąc w uproszczeniu - jeśli jakieś zachowanie zakończyło się powodzeniem, wzrasta prawdopodobieństwo, że zostanie ono powtórzone. 2. Jeśli jakaś nagroda jest często powtarzana w krótkim okresie, to słabnie siła odpowiedniej motywacji i wartość nagrody (zmniejsza się prawdopodobieństwo reakcji). 3. Nagrody opóźnione są mniej skuteczne, zmniejsza się prawdopodobieństwo wystąpienia nagradzanych reakcji. 4. Gdy powtarzanie jakiejś wyuczonej reakcji nie przynosi żadnych nagród, stopniowo maleje prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji (tzw. proces wygaszania). 5. Wyuczone reakcje są przenoszone na inne sytuacje (A. Malewski 1975, s. 382-387|.

Wyjaśnianie zachowań społecznych odwołujące się do ukazywania wpływu środowiska uważane jest niejednokrotnie za zasadniczą cechę wyjaśniana socjologicznego. / poglądem takim mc sposób się jednak zgodzić Wypracowano mc tylko różne txl-micnnc sposoby wyjaśniania rzeczywistości społecznej, w tym i zachowań, lecz zauważono również odwrotny kierunek zależności. tzn wpływ zachowań na środowisko; uwzględnia się zatem możliwość zmiany warunków wyjściowych Tym niemniej zależność między środowiskiem a zachowaniami jako najbardziej widoczna - stanowiła przesłankę wielu idawrodnych kiciwikńu

w socjologii <np. deteminizm geograficzny, kulturowy, technologiczny. Szkoła t hica-gowskn) Stanowisko uznające zasadniczą rolę czynników środowiskowych w ksztal-towaniu zachowań społecznych określa się często jako cnwironmcntalizm (nng. emlron-menl - środowisko).

Pojęcie ..zachowanie" używane jest często w naukach społecznych także w szerszym znaczeniu zbliżonym do potocznego rozumienia tego terminu - jako wszelki sposób postępowania jednostki, bez wnikania w jego uwarunkowania. (A.S.)

Zob determinizm w socjologu, działanie społeczne, koncepcje człowieka w socjologii.

Literatura:

Koziclccki J., 1980, Koncepcje psychołogiczn.

człowieka, PIW, Warszawa.

Malewski A. 1975. O zastosowaniach tc<s, zachowania |w) tegoż. O nawy kształt wui. społecznych Puma zebrane, PW N, Warszawa Mcad GH . 1975. Umysł, osobowość i r/ Wr czeńsrwo, PWN, Warszawa.

Rybicki P.. 1979. Struktura społecznego snuta. PWN, W'arszawa

Skinner B.F., 1978. Poza wolnością i godnawu PIW. Warszawa

Zachowanie człowieka w organizacji. 1983. pod red. W.E. Scotta jr.. LI. Cummingso. PNśN Warszawa

/uchowania zbiorowe, zob. ruchy spo-łcczne.

Zamrażanie ponowne, zob. model zmiany postaw.

Zapożyczenia, zob. kalka.

Zasada ekonomii wysiłku, kryteria wyboru alternatywnych sposobów działań zmierzających do osiągnięcia tego samc^’ celu. /a korzystniejszy uważa się taki ^ sób, który wymaga mniejszego nak •» ¹¹ pracy (energii i wysiłku). Odwołując tej zasady, wyjaśnia się niekiedy innowacji oraz prawidłowości rozwom ^ lecznego, /a odmianę tej osaa) traktować również zasadę ekonomi ■ ¹¹ ma (głosili ją m in przedstawiciele ¹