DSCN9353

vrAłr.HRZATA MOGIELNICKA

Fol. M. Mogielnicka

Ryc. 11. Ułożenie materiału opałowego w ognisku 1

turę co najmniej 750°C, to jest zbliżoną do tej, przy której zachodzą zmiany chemiczne w wypalanej masie ceramicznej^Ąt.

Jedno z pierwszych wyjętych naczyń (nr 7), jeszcze rozżarzone, zanurzono w zimnej wodzie, mimo to nie pękło ani nie zmieniło barwy. Przed wypaleniem posmarowano tłuszczem połowę grzechotki nr 14 i wnętrze kubka nr 7. Niestety, nie udało się stwierdzić wpływu tego zabiegu na zabarwienie powierzchni, gdyż ciemne zabarwienie powstało tylko w miejscach zetknięcia się ścianek z popiołem, na przykład kubek nr 7 jest czarny tylko w partii przydennej, jak zaobserwowano, do wysokości do jakiej wypełniony był popiołem.

Większość naczyń z tego wypału ma barwę powierzchni ceglastą lub ceglasto--brunatną w szare lub czarne plamy, powstałe zapewne w wyniku kontaktu z popiołem i tlejącym drewnem. Kilka egzemplarzy (nr 7. 23. 32. 36) ma części przyzna ktowały³⁵*⁰²⁸ °^d. *'^e*'^nątrz) barwy czarnej. Partie te. jak zaobserwowano, Te tTclrT ^U'    u^b WyPe‘^{niał jC popióL W}™^ll<iem *st okaz nr 29. który

stronTJewne^n. ^Za0bse™’^owan° ^tak« na przykładzie czerpaka nr 36, że od -—----^{Q J ezarne} zabarwienie znacznie silniej przenika w głąb ścianki, niż

wypalonych są rniilmcm°brwleiów*' h' "Z^-"^{1 Zm}‘^{any flryczncl 1} chemicznej budowy glin wyżej    U.J' ;    n    które przebiegają w temepraturze po-

temperatury: w Ameryce Pol udnnw,vi    ^Uz>'^sklwane poócza* wypalania w ogniskach

łużyckiej określono na podstawie an il 7 1 ..1,    ? ^N*^;Rerłl 7SO“®⁰⁰°^C* Dla ceramiki kultury

palów: T. Malinowski w kux>rtif •    ^Uj °“^chcrn!C7rnych następujące temperatury wy-

^{l łw} - M°C, 5io''C dwukrotni* gzAo ^^C* ^L* ^Kociszew*^łcł. Badania fizyko-chemiczne..., W Azchjwum 1HKM PAN "    ¹ ^ ^C; *«*>«*w*ki. Maszynopi.

^u twnperaturre wyższej niż Tso^c    a ze stanowi sic w Worytach nie przebywały

•    . • M m •    ma zabarwienie ceglaste.

Miska nr 2o, stojąca do góry dnem, uzyskała od wewnątrz, podobnie, jak znajdujący się pod nią przęślik nr 30, barwę szarą i czarną, co może być rezultatem braku dopływu powietrza. Barwa zewnętrznej powierzchni miski jest analogiczna, jak u pozostałych naczyń, z tym że czarną jest część przykrawędna.

Tak więc, w wyniku tej wersji wypalania poczyniono następujące obserwacje: naczynia uległy tylko minimalnym uszkodzeniom (powierzchniowe pęknięcie przę-ślika 30 i czarki nr 29); ich powierzchnie zewnętrzne i wewnętrzne były zabarwione na kolor ceglasty, przydenne części niektórych z nich były czarne, a tylko dwa naczynia były w ogólnej tonacji ciemne.

Tego samego dnia w ognisku 2 wypalono 9 naczyń (Tab. I). Jako materiału opałowego użyto około 0,35 m* drewna sosnowego, głównie grubych polan, z których ułożono stos nad i wokół naczyń (placek nr 33 leżał na placku nr 21) Nie używano słomy. O godz. 16^4S rozpalono ogień i przez cały czas (do godz. 19¹⁰) dokładano materiału opałowego, tak, że rozżarzone do czerwoności naczynia zawsze znajdowały się w stosie płonącego drewna. Od połowy godz. 17 starano się utrzymać jednakowy stan ognia, co dawało w efekcie powiększanie się stosu rozżarzonego drewna. O godz. 20 przygaszono żar i rozgarnięto go, a około godz. 20^JO wyjęto naczynia, które około trzech godzin znajdowały się w ogniu, a około godziny w samym żarze bez płomienia.

Wobec stopienia się stożków o wartości 600-920°C, a pęknięcia i lekkiego zgięcia stożka o oznaczeniu równym 980°C temperatuą wypału w ognisku 2 okreś-ii* mrv>nn inko zawarta nomiedzy 920—98(PC.

8—12 cm) ułożonych na dnie jamy . ...__Cnrtom (rvr. 12). Dookoła

Dnia 27.VIII wypa!<m° 6 naczyń (Tab. u riału opałowego użyto chrustu (v, przy izeni wv«nlrnfrn Na mibYCh gałęziach (o średnicy