DSCN9357

542

MAŁGORZATA MOGIELNICKA

542

MAŁGORZATA MOGIELNICKA

wicnie ceramiki pochodzącej z ***»    w Cen-

temperaturze wypału uzji .ino a    _{2e 55a}_750°C poszczególne egzempla-

tralnym Laboratorium gdzie prz> <    . _d ceglastej. W świetle naszych

rze miały barwy od P<^-^rańC“^fJ^,_a 'wysokość temperatury, eksperymentów wydaje sic. -    punktach paleni-

-_r;- sj _T

owego dającego więcej lub mniej popiołu i dymu oraz mniej lub bardziej ostry

Imfeó Trudno natomiast ustosunkować sic do wpływu długości wypału na bar-

we'ceramiki. Czarne plamy na powierzchniach, zwłaszcza w partiach przydennych.

wiążą się z ich kontaktem z gorącym popiołem, tlejącym drewnem i dymem

ne zabarwienie wnętrz naczyń tłumaczyć można osadzaniem się w nich po-

, powodującym także odcięcie dopływu powietrza. Jest bardzo charaktery-. .    ____u____;    ci'd lr«« unrUumuH pńzif* nn nipktńrvrh

Czarne ubarwienie wnętrz naczyń tłumaczyć można osadzaniem się w nich po-powodującym także odcięcie dopływu powietrza. Jest bardzo charakterystyczne. że intensywność czerni zmniejsza się ku wylewowi, gdzie na niektórych naczyniach występują jaśniejsze pasma.

Niektórzy autorzy twierdzą, że czernienie ceramiki kultury łużyckiej mogło śię odbywać tylko w zamkniętej przestrzeni, czyli w piecu, w którym można było odciąć dopływ tlenu**. W przeprowadzonych doświadczeniach otrzymaliśmy jednak w różnych wariantach wypału zarówno naczynia obustronnie czarnej barwy, jak też zabarwione inaczej. Brak było naczyń czarnych tylko w ognisku 1, gdzie nawet przęślik, podobnie jak wnętrze przykrywającej go miski, wypalony teoretycznie bez dostępu powietrza, zabarwił się jedynie na ciemnoszaro.

Z uzyskiwaniem czarnej barwy wiąże się zagadnienie używania tłuszczu. Według L. Kociszewskiego naczynia prawdopodobnie pokrywano przed wypaleniem tłuszczem, gdyż uzyskanie intensywnej czarnej barwy przy pomocy samej tylko atmosfery redukującej jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe, zwłaszcza w temperaturach w jakich wypalano badaną przez niego ceramikę **. Podczas doświadczeń nie uzyskano jednoznacznie pozytywnego rezultatu, gdyż naczynia pokryte tłuszczem otrzymały czarne zabarwienie jedynie w miejscach stykających się z popiołem. Poza tym kubek nr 7 ma analogicznie zabarwioną powierzchnię smarowaną, i niesmarowaną podobnie zresztą, jak i wypalone razem z nim naczynia nic pokrywane tłuszczem (wypalona w piecu elektrycznym miska o natłuszczonej powierzchni uzyskała barwę ceglastą). Być może zabieg ten zastosowano przy wy-pałaniu w zbyt niskiej temperaturze (około 750°C), choć z drugiej strony naczynia badane przez L. Kociszewskiego, w stosunku do których dopuszcza on pokrywanie powierzchni tłuszczem, wypalono w przewadze w niższych temperaturach

520 600^cC, a tylko dwa w 850° i 900°C«. Być może miały tu wpływ także inne czynniki.

Doświadczalnie wykonana ceramika, bez względu na fakturę powierzchni i wysokość temperatury wypału, wykazuje przepuszczalność wody. z tym że w stosunkowo najmniejszym stopniu zjawisko to wystąpiło przy naczyniach bar-uy czarnej, o wyświecanej powierzchni”.

ceraSicoT.r^³¹"^{16 Wy}ł^{lcp,0ne naczynia}’ aczkolwiek starano się wzorować na L nT klf r ^ ^{W Wi}t^kSZ°^{ŚCi nic uzyska,y} *1 ogólnego charakteru. Pomimo.

lużyckth to ieZr^any • ^{egZCmParZy m3ją PCWne ccchy podobne d}° ^naczyń

oraz kolor Dowie h'- ^ ^maS'^{C Wykazu}l^{ą onc inne} barwy przełomów, fakturę

kolor powierzchni. Przypuszczać można, że między innymi może to być re-

⁵¹ Porównaj przyp. 40.

- 1:: k £££!;    *•^ł:o-

* Naczynia nr 3, 15 17 10 -u    . ,

*anle.    *    ’    ^34f 35 naP«lniono wodą l przykryto ograniczając paro-

zultatem nieco odmiennych sposobów przygotowania gliny (opierano .i*    „ u

etnograficznych), osiągnięte temperatury wypału, która była wyższą _na podstawie analiz fizyko-chemicznych dla ceramiki łużyckiej' _a takJniw dokładnego wykańczania naczyń i nieodpowiedniego roztworu gliny użytego do chropowacenia powierzchni. Zasygnalizowane tu niektóre problemy ulegną zaoew ne sprecyzowaniu i wyjaśnieniu w toku dalszych badań. Szczególnie interesujące wydaje się być zagadnienie uzyskiwania określonych barw naczyń po wypaleniu CO wymaga jednak przeprowadzenia dalszych doświadczeń.

exp£riment du moulage et de la cuisson

DE LA C£RAMIQUE DE WORYTY DANS LE DISTRICT D*OLSZTYN

L’expedition de fouilles qui avait ćtudie le complexe d‘habitat de la culture de Lusace des IV**—VI** pćriodes de l’ćpoque de bronze a Woryty, district de Olsztyn, proceda en 1973 au moulage et a la cuisson experimeritaux de la cćra-mique. Celle-ci fut exćcutee en terres glaises qui, d’apres les analyses physiques et chimiques, avaient ete probablement employćes par la population de cette culture. L^łexperiment se posa comme objectif de fournir un materiel comparatif pour des recherches physiques et chimiques_f executees plus tót, de la cćramiąue de Woryty. Cette comparaison permettera de verifier si la population de la culture de Lusace avait profite reellement des gisements indiqućs et s*il y avait la tradi-tion de leur exploitation par la population des villages voisins. Ces travaux etaient continues au Laboratoire central de lTnstitut de 1’Histoire de la Culture Matćrielle de 1*APS, ou juelques recipients furent cuits au four ćlectrique dans

des temperatures strictement definies.

L^fargil fut puise des deux gisements differents, on lenterra pour une annće et il trempait ensuite 1 a 5 jours. On le melangea alors. en proportions diverses, avec d-addition des pierres calcinćes et broyees. provenantes des fours du site n"_ On moula. se fondant sur les donnees ethnographiąues et archćologiąues. 41 recipients de petites dimensions en usant la techniąue du dćfonęage d.in seul morceau dargil. du dćfonęage des rouleaux et de lassemblage ^ morceamc en leur accordant une formo dćfinitive par le modelage. Les --s etaient assem

i    par ,c Pap, „n ,« *£ ?£?£*£

des recipients avait les surfaces planet.    Trois sDĆci-

de bois humide. dun morceau du cuir ou bien polies

mens avaient la surface rugueuse. car on > posa. ^a'“ _{Qn dócora que}lques du meme argile avec 1’addition des ^fraK^mj^';    ^ encore humide ou un pcu

rćcipients en travaiUant d'un morceau ^ _c^_{lant des} ornements plastigues. sóchće, en la defonęant avec les doig .    .. _{cu a}ć_r$.

La cćramique sćchait 8 a 15 jours a ¹ °"¹ J^e’_{d    une ca}vitó revćtue de pierres

On proceda i la cuisson    s«Vce (fSer no 3). dans un four

(oyers n** 1 et 2). dans un foyer >    *    _dang i_c laboratoire, dans un

creusć sur un versant. du type caverneux.    ^ ^ _des bOches de pin et de la

four ćlectrique. Dans le foyer n° 1. ^{c au}    *_{eu et unc} heure dans la braise.

paille, les rćcipients restalent 2 heures an _moins ^ rćcipients acquerircnt La tempćrature de la cuite ćtait t <•    _couleur de brique. certains d entre

une teinie analoque des dcux sur ^aCL^    couleur noire ou bien des tachcs

eux avaient des parties prochcs u    • _ucrnent etaient fonces. Dans le foyer

grises sur les parois et deux rćc^tents    ^ ^    _la cćramique

no 2. chauffć exdusivement des buche^ ^ ^    ^ _tempćrature de la

restait 3 heures dans le feu *