DSCN9351

MAŁGORZATA MOGIELNICKA

530 _    _    - -

, h.h nlastycznymi Ornamenty ryto patykiem na podsusza-ornamentam, rytym lub pla- J* _{CBzemplarzach} nr 4. 5. 6. 7. 10. 13. Jedynie

nych przez **-**J£    _ów. _wyryto na mokrej jeszcze powierzchni, a bruzdy

na naczyniu nr 4 cze    -    _{nfl mokrvrn} naczyniu, poprawiono po podsuszę-

nad dnem kubka nr , y    . x powierzchni powstają ryty głębsze, ale

niu. Przy ryciu ornament6w na    _lek^Pkicg0 gładzenia wykrusza

s^ZdobiJnir patykiem na podsuszonym naczyniu daje kreskę cieńszą i płytszą. Ponowne rycie.^po" podsuszeniu ornamentu wykonanego na mokre, ściance, pozbawia ryty pozostałej w nich gliny i pogłębia je-

im

lv.

*■ u
f*

Fot. S. Biniewski

Ryc. 9. Pokrywanie powierzchni miski ornamentem palcowym

Ornamenty plastyczne w postaci guzków (ryc. 8), skośnych żeberek, wyobrażenia twarzy naczynia nr 19, 35, 8 nalepiano na podsuszane przez 3—5 godz. egzemplarz, kiedy to trzeba było zwilżać wodą ściankę, lub też na mokre jeszcze

nori JL ^8U|r ki?^{3 Wy}^^ew^^{e m}*^sIc* nr 4). Następnie ślady zlepień zagładzono. Dołki Ł oh A ^nr,⁵ 1 na egzemPlarzu nr 7 wygnieciono patykiem po podsu-jeszcze nla^ ^co"°’^paznokciow>’^mi pokryto górne powierzchnie mokrych suszeniu (ryc 9)    ^ ²^ ' ^{Z<?Wnętr2ną} P^owierzchnię miski po lekkim pod-

kie ale elina    * ^ornar”^€ntowanłu mokrego naczynia dołki palcowe są głębo-

«onej ścianki dolki^są pły^e. ‘    ^ ^{jeSt nieWyrażna}' ^{a w} Pr^padku podu-

VI. Suszenie

w cieniu od 2 do⁸8 dnT"^ ⁱ^^{0m0, ze nacz}ynia powinny po wylepieniu schnąć iarze ogniska lub w rozwnlJ! ^y,^Są °^ne ^^{eszcze doda}tkowo wysuszane w słabym

^gr“^{n>m plecu}- ^ałjy straciły pozostałą wilgoć, która w prze-

eksperymentalny wyrób

CERAMIKI

ciwnym razie może wyparowując rozsadzić wstawione do ognia naczynie tak jak to na przykład miało miejsce podczas doświadczeń w Biskupinie- Podobnie podczas naszych badan egzemplarz nr 2 suszony tylko przez 3 dni uległ, zniszczeniu podczas próbnego wypału pieca.

Eksperymentalnie wylepione naczynia suszono w pokoju, w miejscu nieprze-wiewnym przez okres od jednego do dwóch tygodni. Najpierw wysychały partie przykrawędne i ucha, jako najcieńsze i poddawane działaniu powietrza z dwóch stron, a na końcu części przydenne. Najdłużej schły przedmioty bryłowate, na przykład przęśliki. Wysychając naczynia zmieniały barwę (jaśniały) uzyskując po wysuszeniu kolor ciepły, jasnobrązowy (glina 1) i jasnobrązowy z odcieniem czerwonawym (glina 3). Wydaje się, że 6—7 dni suszenia wystarcza, aby naczynia nie pękały w ogniu.

VII. Wypal naczyń

Od temperatury i warunków’ wypału zależy jakość i barwa ceramiki^r. Wśród ludów prymitywnych powszechnym sposobem jest wypalanie naczyń w ogniskach na ogół specjalnie w tym celu rozpalanych, aczkolwiek spotyka się także wypalanie mniejszych naczyń w paleniskach użytkowanych na codzień. Jednorazowo wypalano zwykle małe ilości naczyń (1—6) używając jako opału chrustu i trawy, które prawdopodobnie miały rozpalić podstawowy materiał, jakim były polana czy grube gałęzie. Czas wypalania ceramiki wahał się od 1 do 4 godzin. Naczynia ustawiano

w' ogniskach w różnorodny sposób, do góry dnem. na boku ^M.

O użytkowaniu pieców’ do wypału ceramiki kultury łużyckiej świadczyć mają, obok znajdowanych na osadach obiektów, interpretowanych jako piece między innymi garncarskie”, również takie dane jak. na przykład stopień odymienia naczyń. którego nie można było uzyskać podczas wypalania w ognisku ^ używaniem ognisk przemawiają zdaniem niektórych autorów, niskie temperatur wypału oraz nierówność zabarwienia i różnobarwność przełomów naczyń . Ogólnie przyjmuje się jednak, że ludność kultury łużyckiej do wypalania ceramik.

"^Ży'wprzeprowadzono w

W związku z    t    „„-tuowanym na powierzchni ziemi (ognisko3)

głębionym w ziemi (ognisko 1 ¹ - • ^u >    _tvrh wypałów znalazły się naczynia wy-

i w piecu, starając się. aby w każdym z tych wypałów zna.a .

--—-    . _w    7 hndcń nad ceramiką kultury łużyckiej.

* Porównaj na przykład W. H u *    •    ■    _A Kowalska. Ceramika.... s. 147:

cz. II. „Z Otchłani Wieków”, R. XVi:. 1943. z. •    *

R. Krzywiec, Podstawy a- ¹³²-    ^    Kociszewski, Badcnla fizyko-chemiczne...,

3T r. Krzywice, podstawy.-, *• ¹³

«• «•-    i „ ■ Tflie. Krcoltka..., «: W. FiUpawiak. Produkcjo

» A. Kowalska, Ceramika. .. s. l ‘ -

Piaszykówna. Pr«d*eJ«

kmkl. Łużyckie o.lcd.c .... *• » ‘    ?'■ »    *_amteĄ. ..Mol- Zach.-Pom ". «■ VI »«.

na osadzie kultury łużyckiej w    kultury łużyckie) z okresu halsztackiego -c -

s. 47 i n.. ryc. 5: W. Tetzlaffówna. Piec Mtmi    ^    _{t n}.. _ryc. 1. 2: *

(stan. 3), w po w. mogileńskim. -^Prr *    * uow. Dzierżoniów — wielokulturowe s.nn

now. K. Wachowski. B. Mlszklew^cz. ‘_ak^Gdańsk 1973. s. IM 1 n.. ryc. «9.

sko archeologiczne. Wrocław-Warszawa K k( ^ ^ _{w Ce}dl. Kultura.... *    ^Koc

40 w Holubowicz* O bddoń ••••

«zcw.k, ‘oadenia ^o-cUe^c    ^ _gra,uou»nia

«t B. Buczek. Osada .... *•    *    _{f OTłka} w Laskach, pow. Kępno, .

łużyckiej na przykładzie naczynia z cmentarzyska

Posn.^M, t. XIV. 1964. s. 184.    *,.rkiei na Śląsku Środkowym u> epoc*    _Kra.

4* B. Gcdlga. Plemiona kultury u-    poUka starożytna. Wrocław- a

cław-Warszawu-Kraków 1967. s. 225; W. Me ków 1973, s. 204.