DSC44

Oto dlaczego dydaktyka współczesna nie jest zaprzeczeniem, lecz rozwinięciem dydaktyki tradycyjnej. W teorii kształcenia wielostronnego mieszczą się dość zgodnie i Herbart, i Dewey, a jest w niej także miejsce na późniejsze i przyszłe systemy kształcenia.

Spróbujmy ogarnąć (wytyczyć i poklasyfikować) treść uczenia się przedmiotów ogólnokształcących. W tym celu rozróżnimy:

1 Wiadomości teoretyczne (np. zasady systemu dziesiętnego i pisowni języka ojczystego, prawa mechaniki i genetyki).

2.    Umiejętności teoretyczne (np. tworzenie dowolnych systemów liczbowych, interpretacja ortograficzna wyrażeń, przewidywanie ruchu ciał i dziedziczenia cech).

3.    Wiadomości praktyczne (np. algorytmy czterech działań arytmetycznych, typowe błędy ortograficzne, działanie wagi szalkowej, krzyżowanie gatunków roślin).

4.    Umiejętności praktyczne (np. posługiwanie się kalkulatorem i słownikiem ortograficznym, ważenie towarów w handlu, hodowanie roślin).

Na podstawie tego rozróżnienia można określić cztery modele uczenia się (Niemierko, 1994; Niemierko, 2002a, r. 4), zestawione w tab. 16:

Tabela 16. Cztery modele uczenia się przedmiotów ogólnokształcących

NAZWA	KONSTRUKCJA	DROGA UCZENIA SIĘ	GŁÓWNA CZYNNOŚĆ	TAKSONOMIE CELÓW
Alfa	Od wiadomości teoretycznych ku umiejętnościom praktycznym	przez przyswajanie (opisywanie)	Poznawanie pojęć	poznawcza i praktyczna
Beta	Od wiadomości praktycznych ku umiejętnościom teoretycznym	przez działanie (normowanie)	Próbne działanie	poznawcza i praktyczna
Gamma	Od umiejętności teoretycznych ku wiadomościom praktycznym	przez odkrywanie (wyjaśnianie)	Rozwiązywanie problemów	poznawcza i światopoglądowa
Delta	Od umiejętności praktycznych ku wiadomościom teoretycznym	przez przeżywanie (ocenianie)	Naprawianie świata	emocjonalna i światopoglądowa

Model alfa, wciąż najczęstszy w szkolnictwie wielu krajów, jest uczeniem się przez przyswajanie pojęć, czyli znaczeń określonych nazw, z intencją ukształtowania umiejętności praktycznych, co jednak, jak w przypadku Beaty, może się nie w pełni udać. Rozległa, ale niegłęboko zrozumiana wiedza szkolna może pozostać obok umiejętności praktycznych, rządzących się innymi prawami i ustop-niowanych według innej taksonomii celów.