DSC40

Charakterystyka wybranych zbiorowisk roślinnych Polski 99

układzie tylko lam, gdzie wyraźny jest wpływ okresowych pożarów. Zdarzają się one w warunkach naturalnych, gdy w okresie suszy wyschnięta ściółka zapala się od iskry wyładowania atmosferycznego. Sosna odnawia się również wtedy, gdy na dość dużej powierzchni wycinane są drzewa, a runo i podszycie obumierają pod wpływem nadmiernego oświetlenia. Ogólnie rzecz biorąc, bory mieszane wykazują wyraźnie przejściowy charakter między borami sosnowymi i lasami liściastymi, takimi jak grądy wysokie (związek Carpinion betuli) bądź dąbrowy świetliste (zespół Potentillo albae-Quercetum).

W obrębie związku Dicrano-Pinion możemy wyróżnić również bory wilgotne i bagienne. Wspólną cechą tych zbiorowisk roślinnych jest wysoki poziom wód gruntowych oraz związany z tym specyficzny typ gleb, odznaczający się silnym zakwaszeniem i małą aktywnością biologiczną.

Grupa zespołów lasów szpilkowych należąca do związku Piceion abietis jest bardzo zróżnicowana pod względem ftzjonomicznym i florystycznym. W odróżnieniu od związku Dicrano-Pinion gatunkami panującymi w drzewostanie są tu świerk pospolity (Picea abieś) i jodła pospolita (Abies alba), a w zaroślach wysokogórskich sosna kosówka |Pinus mugo). Związek Piceion abietis obejmuje grupę zbiorowisk o kontynentalno-borealnym typie zasięgu w północno-wschodniej Polsce oraz w górach i na obszarze wyżyn.

W wysokich piętrach Sudetów i Karpat w reglu górnym i w piętrze kosówki stosunki edaficzne oraz wilgotnościowe odgrywają drugorzędną rolę przy kształtowaniu się borów świerkowych i zarośli kosodrzewiny, które dostosowują się przede wszystkim do panujących tam surowych warunków klimatycznych. Dzięki ogromnej plastyczności ekologicznej świerk tworzy w pasie regla górnego lite drzewostany górnoreglowych borów świerkowych. Niżej pojawiające się płaty świerka, zwłaszcza na żyźniejszych siedliskach, są w dużej mierze wypierane przez konkurujące z nim jodły, modrzewie i drzewa liściaste. Powyżej zaś pasa regla górnego świerki stopniowo rozrzedzają się i częściowo przenikają do zarośli sosny kosodrzewiny ponad górną granicą lasu. Kosodrzewina przystosowana jest, w przeciwieństwie do drzew, do surowych warunków termicznych, obfitych opadów śniegu, silnych wiatrów i tworzy lite gęstwiny łukowatych gałęzi pokrywające niekiedy całe stoki gór.

W niższych piętrach gór oraz na obszarze wyżyn jodła, z mniejszym lub większym udziałem świerka i sporadycznie z jego dominacją, tworzy grupę zbiorowisk określanych jako dolnoreglowe bory jodłowe, jodłowo-świerkowe świerkowe. Głównym gatunkiem lasotwórczym tych lasów szpilkowych jest vięc jodła. W tych optymalnych dla niej warunkach staje się ona gatunkiem ość „wszędobylskim”, przenikającym czasami do oligotroficznych borów łsnowych, a często do mezotroficznych borów mieszanych i eutroficznych