DSC04

Charalr‘rfymy1r.M wybornych zbiorowisk roślinnych Polski    63

mniej zalewanych powierzchniach, np, na obrzeżach zbiorowiska, olsza wykształca układ bardziej hoiy/y/ntalny. Podobny płaski system korzeniowy olsza wykształca w łęgach, gdzie woda gruntowa znajduje się pod powierzchnią ziemi, a zalewy rzeczne nie trwają długo, W olsach torfowcowych natomiast układ kęp nie jest tak widoczny, gdyż dolinki wypełnia warstwa mchów. Taka struktura kępkowa jest szczególnie dobrze widoczna na wiosnę, kiedy dolinki są zalane wodą, a kępy wystają ponad powierzchnię.

Z pow'odu złożonych warunków mikrosiedliskowych, wynikających z tej specyficznej struktury (dolinki i kępy), roślinność dna olsów jest wyraźnie zróżnicowana (ryc. 24). W dolinkach grupują się gatunki roślin bagiennych szuwarów turzycowych z rzędu Fhragmitetalia, jak: turzyca błotna (Carex acutiformis). turzyca sztywna (C. elata), turzyca nibyciborowata (C. pseudocy-perus), kosaciec żółty (Iris pseudoacorus). Na samym szczycie dobrze wykształconej kępy mogą zaś występować rośliny borów z klasy Yaccinio--Piceetea, jak siódmaczek leśny (TńenlaUs europaea) czy borówka czarna (Vaccinium myrtilluś). Duży udział w pokryciu runa mają gatunki właściwe dla olsów, tj. psianka słodkogórz (Solarium dulcamara) czy karbieniec pospolity (.Lycopus europaeuś). przenikające jednak często do innych zbiorowisk bagiennych, wyjątkiem jest właściwie tylko porzeczka czarna (Ribes nigrum).

W praktyce spotyka się najczęściej zdegenerowane postacie olsu, ze słabo wykształconą strukturą kęp i dolinek. Z tego powodu mogą one być mylone z łęgiem olszowo-jesionowym (zespół Fraxino-Alnetum). Cechy pozwalające

10 m

Ryc. 24. Struktura drzewostanu zespołu Ribesa nigri-Alnetum wraz z wąskim okrajkiem Salicetum peniandro-cuiereae. 1 — Alnus gluzinoser. 2 — Saiiz cimerea, 3 — jezioro