Dąbrowski Kulpiński107

1. POJĘCIOWY MODEL PEDAGOGIKI OPIEKUŃCZEJ

Nietrudno zauważyć, że termin „pedagogika opiekuńcza” jest semantycznie fałszywy, podobnie jak „pedagogika kulturalno-oświatowa” czy „psychologia wychowawcza”, gdyż te dyscypliny naukowe nie posiadają właściwości opiekuńczych, kulturalnych, wychowawczych i im podobnych, chyba że w sensie przypisywanej tym naukom funkcji psychologicznej. Pomimo to termin jest już używany od wielu lat w coraz szerszym zakresie. Pozostaje więc chyba pogodzić się z tym, tak jak z wieloma innymi faktami dokonanymi, traktując go jako przenośnię, oznaczającą po prostu pedagogikę opieki.

Aktualny stan publikacji naukowych w Polsce z zakresu teorii opieki międzyludzkiej, wielorakich aspektów wychowawczych tej opieki i opiekuńczych aspektów wychowania stanowi - jak można sądzić - dostateczną podstawę odpowiedzi na nasuwające się nieodzowne pytanie, z jaką szerszą dyscypliną należy te teorie identyfikować i w jej granicach scalać, określać. Otóż wiele argumentów przemawia za tym, że tą ogarniającą je obiektywnie dyscypliną jest pedagogika opiekuńcza, a ściślej mówiąc pedagogika opieki, w której obrębie te trzy inherentne względem siebie zakresy wiedzy tworzą układ całościowy, zintegrowany Tak więc pedagogika opiekuńcza jest i może być - najogólniej mówiąc - nauką o opiece międzyludzkiej (zwłaszcza nad dziećmi), jej wielorakich aspektach wychowawczych i opiekuńczej waloryzacji wychowania. Inaczej, w dopuszczalnym skrócie można powiedzieć, że jest to teoria działalności opiekuńczo-wychowawczej, zawierająca wymienione trzy elementy treściowe, a szczególnie dwa pierwsze.

Tak rozumiana pedagogika opiekuńcza spełnia podstawowe wymagania kreowania i aktualizowania się nauki, tj.:

-    posiadania własnego, specyficznego dla niej przedmiotu i formułowania dyrektyw prakseologicznych oraz spełniania wobec niego założonych i oczekiwanych funkcji;

-    zajmowania swego własnego, wyraźnie określonego miejsca wśród innych dyscyplin naukowych, wypełniającego określoną lukę w ich aktualnej strukturze;

-    faktycznego uprawiania i nauczania jej jako specjalności naukowo--dydaktycznej na wyższych uczelniach przy pomocy liczącej się kadry naukowej;

-    istnienia w jej zakresie znaczących publikacji naukowych: monograficznych i podręcznikowych oraz wyspecjalizowanego w tej problematyce czasopisma naukowego lub popularnonaukowego.

101