IMAG0123

IV

84

Negatywna krytyka wojny łatwiejsza jest od negaty pokoju, wojna bowiem skupia w sobie tyle elementów \ 11 WM

'    _k    v    I Z. Hic

na jej potępienie spec jalnie subtelnych kategorii. Jeżeli powiada*-kój — mam na myśli dwie jego formy, znane mi z autopsji pAteft wojenny i obecny, zwany powojennym, jakkolwiek ze względu naj||| szłą wojnę powinien raczej nosić nazwę przedwojennego. Rozumie jednak, że chodzi mi o lata poprzedzające wojnę 1914-1918-1920 w odróżnieniu od lat po roku 1920. Ów pokój przedwojenny zwykliśmy idealizować, ponieważ minął razem z naszą młodością, obecny pokój zaś wielu ludziom wydaje się zły. a to ze względów, którym poświęca, my niniejszy artykuł. Gdy mów imy o cierpieniach wojennych, nie musimy jaśniej się tłumaczyć, cierpienia człowieka na wojnie są nazbyt brutalne, iżby miano je kwestionować. Jednakże na owej płaszczyźnie, która moim zdaniem jest jedynie płaszczyzną godną pisarza, tzn. duchowej, zdarzyć się może, iż te cierpienia wojenne bledną w porównaniu z beznadziejną udręką fałszywego pokoju. Cierpieniom wojennym towarzyszyły liczne i bardzo piękne złudzenia, a ulegaliśmy im bezkrytycznie i gromadnie. Najbardziej steranych żołnierzy—jak to wyżej opisałem — nie opuszczała czasu wojny błoga nadzieja lepszej przyszłości, i ona to, niby jakaś duchowa wata, wchłonęła w siebie wszystką krew wielkiej wojny.

Jeżeli na wojnie można było tęsknić za pokojem, przyzywać go resztkami pogruchotanego serca, za czym mają dzisiaj tęsknić bankruci pokoju, dla których łono jego nie matczynym jest, ale macoszym?Za Paneuropą, za ustrojem komunistycznym czy za szczęściem pośmiertnym? Projektodawcy ludzkiego szczęścia w ramach realnej możliwości zapominają o tym, że wojna stawiała nam tak wielkie wymagania.| nie zadowolimy się byłe jakim pokojem. Ostatecznie z minioną wojną można było pogodzić się, nawet musieliśmy się pogodzić, w chwili gdy stała się ona faktem dokonanym. Nie my pisaliśmy jej regulaminy, R których mocy ona paraliżowała naszą wolę. Ale z tym, co nastąpiło po wojnie i fałszywie nazywa się pokojem, trudno się pogodzić. Tu już