Image 118

W przypadku monopolu nie ma jedynego związku między ceną i oferowaną ilością produktów. Krótkookresowa krzywa podaży monopolu nie istnieje.

Wyjaśnimy to przy pomocy wykresu 117.

Wykres 117. Podaż monopolu w krótkim okresie czasu

Na wykresie 117 mamy dwie różne krzywe popytu wskazujące na taką samą cenę maksymalizującą zysk, lecz na różne ilości produktów oferowanych przez monopol. Równocześnie istnieje jedna krzywa kosztów marginalnych (technologia i ceny czynników produkcji są dane).

Krzywej popytu D^, odpowiada krzywa przychodu marginalnego PM_P1. Przecięcie się krzywych PM_P1 i KM następuje przy wielkości produkcji Q_r Monopol wyznacza cenę na poziomie P_r Jeżeli krzywa popytu przesunie się do D₂D₂, wówczas odpowiadająca jej krzywa przychodu marginalnego wynosi PM_P2. Przecięcie się KM z PM_P2 wyznacza wielkość produkcji Q₂ maksymalizując zysk monopolu. Jednakże produkcja Q₂ będzie sprzedawana po takiej samej cenie monopolowej - P_r

Cena P, odpowiada dwu różnym wielkościom oferty monopolu maksymalizującym zysk (Q₁ i Q₂). W ramach danych kosztów produkcji może istnieć nieskończenie wiele optymalnych wielkości produkcji monopolu, oferowanych po takiej samej cenie. Równocześnie każda wielkość ceny monopolowej może wynikać z nieskończenie wielu optymalnych rozmiarów produkcji monopolu. Zależy to od położenia krzywej popytu oraz od elastyczności popytu.

W przypadku monopolu nie istnieje jedyna zależność między ceną a oferowaną ilością produkcji - nie istnieje więc krzywa podaży monopolu w krótkim okresie czasu.

W odniesieniu do monopolu pełnego oraz do wszystkich rynków niedoskonale konkurencyjnych można pominąć analizę funkcji podaży. Zasadnicze znaczenie dla analizy rynków niedoskonałych mają kształtowanie się popytu oraz kosztów produkcji.

DYSKRYMINACJA CENOWA

Na rynku doskonale konkurencyjnym każdy kupujący nabywa każdą jednostkę danego produktu po takiej samej cenie. Ponieważ produkty są jednorodne, a kupujący posiadają pełną informację o produkcie, dlatego sprzedający (producent) który chciałby podyktować cenę wyższą od rynkowej nie znajdzie nabywców na swój produkt.

W dotychczasowej analizie monopolu przyjmowaliśmy, że sprzedaje on każdą jednostkę ze swoich produktów po takiej samej cenie każdemu kupującemu. Monopol może jednak stosować różne ceny tego samego produktu dla różnych odbiorców. Monopol może także stosować różne ceny dla kolejnych jednostek produktu sprzedawanych danemu odbiorcy. Zjawisko takie określamy mianem dyskryminacji cenowej.

Dyskryminacja cenowa ma miejsce wówczas, kiedy ten sam produkt sprzedawany jest, w tym samym miejscu i czasie, po różnych cenach.

Możliwość, stosowania dyskryminacji cenowej przez monopol wymaga spełnienia dwóch warunków:

a)    Przedsiębiorstwo monopolistyczne musi mieć możliwość dzielenia rynków, a popyty kupujących na różnych rynkach muszą posiadać różne elastyczności cenowe.

b)    Monopol posiada możliwości zapobiegania praktykom odsprzedawania produktu (usługi) przez kupujących, którzy nabywają go po niższej cenie, tym którzy kupują go po cenie wyższej.

Przykładem dyskryminacji cenowej są opłaty za przejazdy koleją lub środkami komunikacji miejskiej. Studenci, młodzież szkolna, emeryci, itp. płacą za przejazd niższe ceny aniżeli pozostali członkowie społeczeństwa. Płacący niższe ceny nie mogą przekazać (odsprzedać) biletów kolejowych lub tramwajowych innym osobom, które nie legitymują się odpowiednim dokumentem (legitymacją szkolną, studencką, itp.). Podobnie jest w przypadku cen za seans filmowy w kinach. W obydwu przykładach ceny tego samego produktu (usługi) są różne w zależności od zróżnicowanego popytu reprezentowanego przez poszczególnych konsumentów (popytu na różnych rynkach), którzy posiadają odmienne preferencje i dochody. W ten sposób monopol stosujący dyskryminację cenową osiąga większy zysk całkowity ze sprzedaży produktu.

Warunkiem maksymalizacji zysku jest zrównanie się przychodu marginalnego z kosztem marginalnym. Dla monopolu, który dyskryminuje ceny między dwoma Grupami kupujących liii (dwoma rynkami) maksymalizacja zysku wymaga, aby PM_p, = PM^ = KM.

Monopol stosujący dyskryminację cenową zmierza do tego, aby przychód marginalny zrównał się z kosztem marginalnym na wszystkich rynkach, na których sprzedaje swój produkt.

236

237