Image 169

kroczenie limitu pociąga za sobą kary pieniężne, a w niektórych krajach powoduje również odpowiedzialność karną. W rozpatrywanym przykładzie (wykres 157) limit zanieczyszczeń winien być ustanowiony na poziomie 4 kg (punkt E). Przedsiębiorstwo osiąga limit zanieczyszczeń instalując odpowiednie urządzenia oczyszczające. W rezultacie przeciętne koszty produkcji zwiększają się o przeciętny koszt redukcji zanieczyszczeń. Cena sprzedaży produktu musi przewyższać łączny koszt wytworzenia.

Opłaty są ustalane za każdą jednostkę zanieczyszczeń emitowaną przez przedsiębiorstwo. Nałożenie opłaty w wysokości 2,5 zł za 1 kg zanieczyszczeń (wykres 157) spełnia kryteria efektywności ekonomicznej. Przy takiej stawce opłat przedsiębiorstwo minimalizuje koszty redukując emitowane zanieczyszczenia z 8 do 4 kg. Dla każdej wielkości zanieczyszczeń większej od 4 kg marginalny koszt redukcji zanieczyszczeń jest mniejszy od opłaty i przedsiębiorstwu opłaca się ograniczać ich emisję. Poniżej 4 kg KMO jest większy od wielkości opłaty. Dla przedsiębiorstwa korzystniejszym jest płacenie za zanieczyszczenia niż ich redukowanie.

Wykres 158. Limity i opłaty Koszt    ^za zanieczyszczanie

Optymalny z prywatnego i społecznego punktu widzenia poziom emisji zanieczyszczeń może być osiągnięty przy pomocy limitów emisji lub za pośrednictwem opłat za jednostkę emitowanych zanieczyszczeń.

Jeśli opłata wynosi 2,5 zł/kg przedsiębiorstwo będzie ograniczać emisję zanieczyszczeń do momentu zrównania się opłaty z kosztem marginalnym. W punkcie optimum E całkowita opłata za emisję zanieczyszczeń równa jest za-kreskowanemu prostokątowi, natomiast całkowity koszt redukcji zanieczyszczeń prezentuje kolorowy trójkąt.

Stosowanie limitów lub opłat winno prowadzić do podobnych rezultatów odnośnie poziomu emitowanych zanieczyszczeń. W analizie teoretycznej przyjmuje się, że podejmujący decyzje o zastosowaniu poszczególnych narzędzi polityki ochrony środowiska posiadają doskonałą wiedzę oraz informację o procesach gospodarczych i społecznych. W rzeczywistości wiedza ta jest niepełna. Różnorodne technologie produkcji stosowane w przedsiębiorstwach sprawiają, że koszty redukcji tego samego rodzaju zanieczyszczeń mogą być różne.

Przypuśćmy, że w dwóch przedsiębiorstwach koszty redukcji emisji takich samych zanieczyszczeń są różne, tak że krzywa KMO w firmie 1 jest wyższa od krzywej w firmie 2 (wykres 159 A).

Wykres 159. Opłaty i limity zanieczyszczeń

Jeśli władze administracyjne chcą obniżyć zanieczyszczenia emitowane przez dwie firmy o wielkość przeciętną Q, wówczas najmniej kosztownym byłoby obniżenie przez firmę 1 emisji zanieczyszczeń do wielkości Q₁₅ a przez firmę 2 do wielkości Q₂. W tym wypadku koszt marginalny ograniczenia zanieczyszczeń jest równy w obydwu przedsiębiorstwach.

Gdyby obie firmy miały ograniczyć emisję zanieczyszczeń do wielkości Q, wówczas koszt marginalny firmy 1 będzie większy niż w firmie 2. Nie jest to rozwiązanie minimalizujące koszty. Takie samo ograniczenie wielkości emisji zanieczyszczeń osiągniemy wyznaczając opłatę na poziomie O.

Opłaty stymulują przedsiębiorstwo do stosowania technologii ochraniających środowisko, pod warunkiem jednak, że w stosunku do wszystkich firm będą stosowane te same kryteria odnośnie emisji zanieczyszczeń.

Wykres 159 B przedstawia sytuację, kiedy korzystniejsze rozwiązanie osiąga się poprzez zastosowanie limitów emisji zanieczyszczeń. Optymalna wielkość opłaty wynosi O. Ponieważ ustanawiający opłatę organ administracji nie posiadał dostatecznej informacji, ustalił wielkość opłaty na niżązym poziomie - O_r W tym wypadku koszt społeczny jest duży, równy obszarowi ACD.

Stosując limity poziomu zanieczyszczeń i popełniając takiego samego rzędu błąd jak w odniesieniu do opłat, osiągniemy lepsze rozwiązanie. Całkowity koszt społeczny jest wówczas mniejszy, równy obszarowi ABE.

i

339