img215

74 Rozdział IV. Wizualność tekstu

74 Rozdział IV. Wizualność tekstu

Wizualne

powtórzenia

*

I

I

f

Zasada czystości

Spraw, by tekst był staranny i czysty. Jeśli tekst będzie niechlujny, odbiorca pomyśli, że autor jest taki sam.

1.    Znaczenie tekstu i znaczenia jego formy wizualnej są identyczne.

2.    Wizualna forma rozwija sens tekstu (wprowadza nowe znaczenia).

3.    Znaczenia tekstu i formy wizualnej są niepowiązane (brak związku).

4.    Znaczenia tekstu i formy wizualnej są w sprzeczności.

Kiedy piszemy test w sposób tradycyjny (na zwykłym białym papierze), mamy do czynienia z sytuacją nr 3. Nasz tekst praktycznie nie ma postaci wizualnej, a zatem nie przekazuje odbiorcy żadnych dodatkowych informacji. Nie wysyła też -co bardzo ważne - sygnałów sprzecznych, niejasnych. Wystarczy jednak wyobrazić sobie, że taki tekst, na przykład list motywacyjny, będzie napisany na białej kartce, ale bardzo poplamionej. W tym momencie pojawia się sytuacja nr 4, ponieważ celem tekstu jest wywarcie na pracodawcy dobrego wrażenia (chwalenie się), a efekt jest przeciwny. Dla czytelników takiego listu owe plamy będą mieć - tak jak wyrazy - konkretne znaczenie.

Sytuacja nr 1 i nr 2 to już przykłady świadomego wykorzystania wiedzy na temat wizualności. Obie metody są zalecane, choć należy z nich korzystać w różnych sytuacjach. Dokładne powtarzanie znaczeń sprawi, iż informacje będą lepiej zapamiętywane. Uzupełnianie znaczeń zaś wywoła u odbiorcy zainteresowanie oryginalną formą przekazu.

W tym momencie możemy już przejść do najważniejszych zasad dotyczących czego naieży estetyki tekstu. Ich uwzględnienie pozwoli przygotować komunikat, który będzie bezwzględnie działał skuteczniej.    SBBwIlllBS

Nie darmo w języku potocznym używamy dwóch przeciwstawnych wyrazów: czystopis i brudnopis. Etymologicznie słowa te są związane z wyrazami czysto i brudno. Za wszelką cenę należy unikać „efektów”, które mogą kojarzyć się z brudem lub które będą sugerować, że przedstawiony tekst to ciągle wersja robocza.

Czego należy unikać w ostatecznej wersji tekstu?

•    Tekst nie powinien nosić śladów działań fizycznych (plamy, zgięcia, rozdarcia itp.).

•    Do skończonego tekstu niczego nie można ręcznie dopisywać.

•    W tekście nie wolno niczego skreślać.

•    W razie konieczności wprowadzenia jakichkolwiek zmian tekst należy po prostu przepisać.

I

Zasada umiaru

Zredaguj tekst w sposób ekonomiczny. Unikaj nadmiaru środków wizualnych, ponieważ mogą one utrudniać lekturę lub odwracać uwagę odbiorcy.

Pomys'lmy przez chwilę o redagowaniu tekstu jak o gotowaniu jakiejś' potrawy.

Widzimy kilka ciekawych podobieństw. Przede wszystkim w obu wypadkach działania zaczynamy od przepisu. Z książki kucharskiej - w tym wypadku z naszego Wzornika - trzeba wybrać potrzebną recepturę. Drugi etap to przygotowywanie potrawy - korzystamy wtedy z wielu naczyń i sztućców, na stole jest spory bałagan.

W procesie tworzenia tekstu etapowi temu odpowiada pisanie na brudno. Tekst jest prawie skończony, ale wygląda fatalnie: skreślenia, dopiski, poprawki. Potrzebny jest etap finalny - przyprawianie, przystrajanie i podawanie posiłku. W wypadku tekstu użytkowego - funkcję przypraw i dekoracji pełnią środki wizualne.

Pamiętajmy, że jest to tylko dodatek pomagający w lekturze lub umilający odbiór, ostrożny Nie przyprawiajmy naszej tekstowej potrawy za bardzo, ponieważ ozdobniki zaczną z ozdobnikami dominować nad całością i poważnie zmienią jej smak.

Czego nie może być w tekście za dużo?

•    Graficznych wyróżnień wyrazów i całych zdań.

•    Wielu kolorowych czcionek lub teł.

•    Schematów, tabel, rysunków i ilustracji.

•    Dużych liter (w funkcji wyróżnienia).

•    Pieczątek, logo i innych znaków firmowych.

Zasada umiaru nie powinna być stosowana automatycznie i bezrefleksyjnie. Nie chodzi przecież o to, by każdy tekst był oszczędny pod względem środków wizualnych, tylko o to, by owe środki nie przeszkadzały odbiorcy. Oznacza to, że wszystkie nasze działania powinny być zaplanowane i podporządkowane jakimś celom.

Zasada stosowności

Dostosuj wizualną formę tekstu do sytuacji komunikacyjnej. Uświadom sobie własne intencje, pomyśl o celach tekstu i poszukaj środków, które mogą pomóc je zrealizować.

Działajmy stosownie do sytuacji

Zasadę stosowności wymyślili starożytni. Radzili oni, by zawsze zachowywać się tak, jak tego wymagają okoliczności. W sytuacjach podniosłych (np. na pogrzebie ważnej osoby) powinniśmy zatem zachowywać się w sposób bardzo oficjalny, w sytuacjach neutralnych - naturalnie, a w sytuacjach nieoficjalnych - swobodniej i bardziej emocjonalnie niż zwykle. Ta sama zasada odnosi się do pisania tekstów użytkowych.

Najlepiej planować działania wizualne dopiero po napisaniu tekstu. Kiedy przekaz słowny jest już gotowy, rozpocznijmy od przypomnienia sobie całej sytuacji, a zwłaszcza naszych celów, następnie poszukajmy odpowiednich środków.