img367

3

ACIKLOWIR ( ACV, ZOVIRAX )

Jest to pochodna guaniny.

Jest aktywnym lekiem wobec większości wirusów z grupy opryszczki (Herpes virus ).

Lek ten staje się aktywny dopiero po wewnątrzkomórkowej fosforylacji w komórkach zakażonych wirusem opryszczki pospolitej. Pierwszy etap tej fosforylacji, możliwy tylko przy udziale swoistej dla HSV kinazy tymidynowej, prowadzi do powstania monofosforanu aciklowiru.

Następnie związek ten jest przekształcany, przy udziale enzymów komórkowych, do di- i trójfosforanu aciklowiru. Ten ostatni jest substratem dla polimerazy DNA wirusa, hamując wbudowywanie trifosforanów deoksynukleotydów do wirusowego DNA. Wbudowywany zostaje do cząsteczki wirusowego DNA, powodując przedwczesne zakończenie jej replikacji z powodu braku grupy 3'-hydroksylowej,niezbędnej do procesu wydłużania łańcucha.

Wrażliwe na aciklowir (chociaż znacznie słabiejjsą także niektóre wirusy grupy opryszczki nie wytwarzające kinazy tymidynowej zależnej od HSV, jak wirus ospy wietrznej i półpaśca VZV - varicella zoster virus i wirus Epsteina-Barr EBV - jest to wirus przypuszczalnie wywołujący mięsaka Kaposiego u chorych z nabytym zespołem upośledzenia odporności ,AIDS).

Sugeruje to istnienie innego, nie poznanego dotychczas mechanizmu działania tego leku.

Oporność na aciklowir wiąże się głównie z wytwarzaniem szczepów pozbawionych swoistej kinazy tymidynowej lub utratą zdolności rozpoznawania przez ten enzym aciklowiru jako substratu lub też zmiany polimerazy DNA.

Zastosowanie kliniczne:

Aciklowir działa przede wszystkim na wirus opryszczki Herpes simplex virus HSV typ 1 i 2 oraz wirus półpaśca Varicella zoster virus VZV.

Jest lekiem z wyboru w zapaleniach rogówki i nawrotowej oraz pierwotnej opryszczce narządów płciowych.

W leczeniu zapalenia mózgu wywołanego HSV przewyższa pod względem skuteczności widarabinę, w zapaleniu rogówki wywołanej HSV działa podobnie do idoksurydyny, trifluorotymidyny i widarabiny.

Jest stosowany także u osób ze zmniejszoną odpornością immunologiczną (np. u biorców przeszczepów) zarówno w przebiegu ospy jak i półpaśca ( w celu zapobieżenia lub osłabienia powikłań narządowych ), i w przypadku wykrycia przeciwciał HSV, a więc u osób narażonych na "reaktywowanie" zakażenia wirusem opryszczki pospolitej.

Zastosowany we wczesnym okresie mononukleozy zakaźnej (wywołanej przez wirusy Epsteina-Barr) skraca i łagodzi ostry okres choroby.

Aciklowir dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, dostępność biologiczna wynosi ok.30%, t0,5 3-5 h, jest wydalany z moczem w postaci niezmienionej, w związku z tym w dawkowaniu leku trzeba wziąć pod uwagę stopień wydolności nerki.

Działania niepożądane:

Najpoważniejszym działaniem niepożądanym jest niewydolność nerek z przejściowym wzrostem stężenia mocznika i

kreatyniny, na skutek wykrystalizowania się leku w kanalikach i w cewkach zbiorczych,

zapobiegają temu : nawodnienie, powolne wlewy, szybkością dostosowane do stopnia wydolności nerek

może wywołać miejscowe objawy podrażnienia i zapalenia żył

po podaniu dożylnym, co wynika z dużego pH roztworów 9,0- 11,0

donoszono także o zwiększaniu przez lek aktywności transaminaz wątrobowych AspAT i A1AT oraz o wywoływaniu zaburzeń ze strony OUN czy zahamowaniu czynności krwiotwórczej szpiku

Podobnie do aciklowiru działa 6-deoksyaciklowir przekształcony w organizmie w aciklowir, bardzo dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego.

Preparaty:

Zovirax - fiolki 0,25 0,5 tabl.0,2 0,4 0,8, maść oczna 3%, krem 5%

Virolex - fiolki 0,25, tabl. 0,2 ,maść do oczu 3% tuba 4,5 g,krem 5% tuba 5g

Antivir - tabl.0,2 , krem 5% ,tuba 2g, 5g

Herpesin - fiolki 0,25

Cusiviral - maść do oczu 3% tuba 4,5 g

Gancyklowir ( DHPG )

Jest to syntetyczny nukleozyd analog guaniny.

Jest bliską pochodną aciklowiru, jednak mniej swoistą ze względu na to,że jest przekształcany do form aktywnych za pośrednictwem enzymów komórkowych.

Działa skutecznie na wirusy cytomegalii ( CMV) i praktycznie stosowany w przypadkach zmniejszonej odporności immunologicznej (także w AIDS ) w przypadku zakażeń CMV.

Gancyklowir źle wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego musi być stosowany w postaci wlewów dożylnych, powolnych i w odpowiednim nawodnieniu chorego.