IMGP9323

zować się będzie przede wszystkim wydatnym skokiem w międzygeneracyjnym przyspieszeniu zmian w rozwoju sił wytwórczych danego społeczeństwa, jak też pochodnych wobec tego zjawiska zakłóceń w dominujących wzorach kultury i stosunków społeczno-politycznych. Jakie są szanse, by powstałe na gruncie realiów „nowej historii” tendencje reformatorskie bądź rewolucyjne w postawach i aspiracjach młodej generacji mogły się zrealizować? Oprócz korzystnej konstelacji podstawowych uwarunkowań techniczno-kulturowych, a także i demograficznych, mierzonych wielkością młodego w stosunku do starszych pokoleń, pojawianie się lub brak istotnych zmian społecznych, przypisywanych naciskowi generacji wstępującej, zależeć będzie również od tego, czy i. w jakim stopniu jego nowe potrzeby, aspiracje i wartości społeczne zyskują aprobatę średniego i starszego pokolenia.

Studia nad historią ruchów społecznych młodzieży dowodzą zarówno tego, iż poprzedzające zazwyczaj okresy istotnych zmian bunty młodych pokoleń kierują się przeciwko pewnym tylko wzorom panującej kultury, zaś warunkiem urzeczywistnienia nowych wzorów i wartości jest poparcie „określonych jednostek i grup starszej generacji”. Dlaczego jednak pewne grupy społeczne będą wspierać a inne przeciwstawiać się dążnościom reformatorskim młodych? Sensownej odpowiedzi na to pytanie poszukiwać możemy jedynie w koncepcji zgodności lub rozbieżności grupowych, a wśród owych grup — klasowych zwłaszcza interesów społecznych. Słowem, nie tylko przyspieszenie postępu technicznego

XXXIV

i zjawiska kryzysowe w panującej kulturze — jak przyznaje M. Mead — ale także obiektywna zbieżność interesów pewnych warstw lub klas starszego pokolenia stwarza przesłanki zapewniające realizację prawdziwie nowatorskich tendencji pokoleń wstępujących.

Historycznie zdeterminowany kształt obiektywnej sytuacji społecznej, sprzyjającej nowatorstwu młodej generacji, stanowi wprawdzie warunek nieodzowny, ale bynajmniej nie przesądza niczego z góry, a stwarza jedynie mniejsze lub większe możliwości realizacji istotnych zmian społecznych. W rozważaniach nad tym, czy owe możliwości zostaną wykorzystane, czy też zaprzepaszczone, uwzględnić należy ponadto zarówno reakcję, z jaką się spotykać będą nowatorskie tendencje młodych pokoleń ze strony panujących klas i podporządkowanych im instytucji wychowania ideowo-polityez-nego, jak również stopień historycznej odrębności określonej generacji wstępującej, przejawiającej się w nowym kształcie aspiracji i systemów wartości dominujących wśród młodych.

Szansę wydatnego przyspieszenia przez określoną generację młodzieży procesu przeobrażeń w kulturze i systemie społeczno-politycznym, traktować by zatem należało jako wypadkową konfrontacji i ścierania się czterech podstawowych sił społecznych: 1) historycznie uwarunkowanych presji, jakie wywierają na kulturę i stosunki społeczne dominująca technologia i charakter struktur społeczno-zawodowych; 2) oddziaływań ideowo-wychowawczych i polityki klas panujących wobec nosicieli tendencji

a»

XXXV