IMG8

Słońce wschodzi na wschodzie, a zachodzi na zachodzie. Według aktualnej pozycji słońca i aktualnej godziny można ocenić każdy kierunek. Ten, kto się zwróci twarzą ku wschodzącemu słońcu, z lewej strony będzie miał północ, z prawej południe. Zachód będzie miał za plecami. Kto patrzy na zachodzące słońce, ma wschód za plecami, północ po prawej, a południe po lewej stronie.

W godzinach południowych słońce na naszej półkuli znajduje się na południu i tylko w okolicach równika stoi w zenicie. Wtedy zachód jest z lewej, wschód z prawej, a północ za plecami zwróconego twarzą ku słońcu. Kierując się tymi prostymi przesłankami tylko w przybliżeniu możemy określić pożądany kierunek. Kto chciałby go poznać dokładniej, musi się posłużyć metodą „kija i cienia”.

Prosty kij wtyka się prostopadle w ziemię w jakimś płaskim miejscu. Na pół godziny lub kwadrans przed dwunastą w południe zaczyna się zaznaczać miejsce, gdzie kończy się cień. Cień będzie najkrótszy w samo południe. Ponieważ teraz słońce znajduje się na południowej części nieba, cień kija wskazuje dokładnie na północ. Potem cień wędruje na wschód i staje się coraz dłuższy.

Za pomocą tej metody z dziecinną łatwością można naszkicować na ziemi strony świata. Jako się rzekło, najkrótszy cień wskazuje na północ. Tym samym jego przedłużenie wyprowadzone poza kij będzie wskazywało na po-

I

Orientacja według słońca:

około południa wbić pionowo w ziemię kawałek pręta. O godzinie 12 krótszy cień dokładnie wskaże północ, dłuższy cień o godzinie 18.00 wskaże wschód

Trzyma się poziomo zegarek, zwrócony małą wskazówką w stronę słońca. Dzieli się na pół krótszy odcinak pomiędzy małą wskazówką i cyfrą 12. Przedłużenie linii wskazuje na południe

Kierunek południowy przed południem

Kierunek południowy po południu

ludnie. Tak więc linia prostopadła do niego będzie dokładnie wskazywać

kierunek wschód—zachód. Gdy się przepołowi kąt prosty, można określić pośrednie kierunki, to znaczy północny zachód, południowy wschód i tak dalej. Jeżeli podzielimy na pół te czterdziestopięciostopniowe kąty, będą wskazywać i to dokładnie na przykład wschodnio-południowy wschód albo /iu hodnio-północny zachód.

Kto ma mapę terenu może, stosując tę metodę, obrócić ją północną stroną na północ, dzięki czemu zawarte w niej dane będą odpowiadać rzeczywi-itnnu położeniu w terenie.

Jeżeli stanie zegarek, albo nie będzie dobrze chodził, można go nastawić nu nowo. Bowiem godzina dwunasta jest wtedy, gdy pada najkrótszy cień.

Kto jednak rozporządza dobrze chodzącym zegarkiem, może zaniechać t* K" sposobu. Zegarek zastępuje brak kompasu. Trzyma się go poziomo i nu sposób, żeby mała wskazówka zwrócona była dokładnie w stronę słońca. I imu d/icląca na pół kąt pomiędzy małą wskazówką i cyfrą 12 wskazuje po-• oilnn t rzeba tylko przed południem dokładnie odczytać kierunek zgodny • w \> 4/ówką zegarka, a po południu wręcz odwrotny.

I nnlnicj jest się orientować według księżyca i gwiazd. Pozycja księżyca tflęilrm /icmi zmienia się zależnie od jego faz, a także od pory roku in*.i I i/rhu by znać astronomię, żeby móc określić strony świata według i . , .1 u ile w ogóle będzie go widać. Najłatwiej można to zrobić w czasie i • im Imwirm znajduje się on na wprost niewidocznego słońca. O północy • ■i ii > vi a wskazuje prawie dokładnie na północ. Także i w tym wypadku tuiuj ,, można zastąpić zegarkiem. Wskazówkę godzinową kieruje się

217