IMGv95

pomijając już nawet spójność reakcji, jako warunek istnienia postawy określał postawę, jako „określony całokształt zachowań

wobec czegoś”

Z kolei Doob, łącząc orientację behawiorystyczną z dążeniem do wyjaśnienia zachowań współwyznaczonych przez postawy w języku teorii uczenia — określał postawy w sposób następujący: „Postawę definiuje się jako ukrytą (implicite) reakcję popę-dotwórczą, uchodzącą za społecznie znaczącą w społeczeństwie, do którego należy jednostka”^{1 2 3 4 5}.

Osobną kategorią wartą wyróżnienia są te definicje postawy, które kładą nacisk na to, iż procesy czy dyspozycje psychiczne, określające relacje między człowiekiem a przedmiotem jego postawy, dadzą się uporządkować wzdłuż jednego wymiaru — od skrajnie pozytywnych do skrajnie negatywnych. Definicje takie w sposób zrozumiały szczególnie często pojawiały się u autorów, którzy rozwijali metody pomiaru postaw, dlatego też nie jest dla nas zaskoczeniem, iż Bogardus pisał: „Postawą jest tendencja do działania na korzyść lub przeciwko (dążenie do lub od (?) — S. N. — toward or against) pewnych czynników środowiskowych, które w ten sposób uzyśkują pozytywne lub też negatywne znaczenia” ⁶.

W podobny sposób definiował postawę Thurstone, który pisał, iż postawa jest to: „pozytywny lub negatywny afekt wobec pewnego przedmiotu psychologicznego” ®.

Jednakże już Thurstone zdał sobie sprawę, iż nie wszystkie aspekty postaw podlegają jednowymiarowemu uporządkowaniu i dadzą się jednoznacznie zmierzyć, stwierdzając: „Zdajemy sobie sprawę z tego, iż postawa jest zjawiskiem złożonym, które nie może być w pełni opisane przez jakikolwiek pojedynczy wskaźnik liczbowy”^lł.

1

•    I*. Gutman, Attitv.de and Opinion Measurement, w: S. Stouifer i inni,

2

Measurement and Prediction, Studies in Soda 1 Psychologu in World War U,

3

Princeton 1950, t. IV, s. 51.

4

I L. W. Doob, The Behavicmr of Attitudes, w: M. Fishbein, Readings

5

in Attitude Theory...

6

E. Bogardus, Fundamentals of Social Psychólogy; New York 1931, cyt. za G. Allport, Attitudes...

•    L. Thurstone, Attitudes can be measured...

" Ibidem.