41697 IMGt07

9HHI fcrtic rozumieją lub którymi posługują się już nawet małe dzieci, jest Mpjl duża. przy czym znaki te są bardzo elastyczne, w przeciwieństwie do ■■fcr migowych, które są już znakami konwencjonalnymi. Stąd podkreśla że nie istnieje continuum między komunikacją niewerbalną a językiem migowym, którym posługują się niesłyszący, mimo iż posługują się oni także językiem ciała.

W obrębie języka migowego wyróżnia się „migi” naturalne (niem. mturłiche Gebarde). które są praktycznie dla każdego zrozumiałe np. gest dotyczący jedzenia; tzw. „migi” spontaniczne (ang. Home madę signs, niem. ąmmMscke Gebdrden: selbsterfundene Gebdrden), które znane są np. jedy-bE iriesłyszącemu dziecku i jego matce, bądź tylko w danej klasie szkolnej, te w konkretnym ośrodku szkolno-wychowawczym. Takie znaki migowe ■ają charakter konwencjonalny, a jednocześnie ich znajomość ograniczona jest wyłącznie do określonego, wąskiego kręgu osób. Dalej wyróżnić możemy natura Iny jeżyk migowy (ang. natural sign language, niem. natiirliche Gebdrdenspracke): znaki migowe towarzyszące mowie (ang. suporting signs, ■hb Lauaprachbegleitende Gebdrden, unterstuzende Gebdrden); język nagany fang. manuał English: Siglish = Sig - English: S.E.E = Seeing Exact, Essencial English: niem. Gesprochene Sprache in Gebdrden); bimodalność; totalną komunikację (ang. Total communication, total approach, niem. tomie Methoće). Wymienione tu dla porządku metody omawiamy bardziej szczegółowo w kolejnych rozdziałach.

Na podstawie zaprezentowanego wyżej zarysu systemów niewerbalnych wmtmf stwierdzić, że u osób mesłyszących systemy znaków niefonicznych, szczególnie tzw. język migowy, obok daktylołogii i języka ciała, mogą stanowić główny sposób wyrażania swych uczuć i myśli oraz podstawowy sposób komunikowania się między osobami z uszkodzonym słuchem.

Zanim zajmiemy się bardziej systematycznym omówieniem problematyki ŚMJtepij języka migowego, kilka zdań poświęcimy tradycyjnym przekazom HHHMpiKjai znaczenie słowa, a także poglądom niektórych surdopedago-zwracających uwagę na możliwości tkwiące w językach niewerbal-- Jest to ważne dla zrozumienia ewolucji, jaka miała miejsce w tej kute.

V- Va» CI c v e, GaMmułet Encyclopedia qf deaf People and Deafness, NwYukMtCno łM, 1917, znajdujemy z ponad stu różnych języków migowych opis

Szczególne znaczenie słowa, a więc niezbędność wyrażania i odbierania myśli, co było ważne w rozmowie np. z Bogiem, notujemy już w Księdze Rodzaju, zaś św. Jan Ewangelista, w innym kontekście znaczeniowym, powiada — Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo⁹¹.

Nie bez znaczenia dla postaw wobec niedźwiękowych form przekazu było przekonanie żywione od czasów Arystotelesa, że tylko za pomocą symboli dźwiękowych można wyrażać myśli.

Hieronymus Cardanus w XVI w. stwierdza jednak: „Można głuchoniememu umożliwić poprzez czytanie słyszenie i poprzez pisanie mówienie (...) gdyż jeżeli umownie wykorzystujemy różne tony w celu określania różnych rzeczy, to i znaki mogą symbolizować różne przedmioty i słowa”⁹². Przykładem tego może być pismo ideograficzne, wykorzystywane w Chinach od ponad tysiąca lat. Należy jednak w tym miejscu podkreślić, że owymi znakami posługiwali się i posługują po części i dzisiaj osoby myślące od wczesnego dzieciństwa pojęciami języka dźwiękowego. Osoba z uszkodzonym słuchem musiałaby się uczyć nie tylko znaku ideograficznego, ale i odpowiadających mu treści pojęciowych.

Zmianę w praktycznym ustosunkowaniu się do języka migowego przyniosły dopiero dokonania ks. de PEpee, który rozwinął skromny, bardzo ubogi język migowym paryskich głuchoniemych. Na jego pozytywny, pozbawiony uprzedzeń, stosunek do tego języka wywarła popularna w XVIII w. koncepcja uniwersalnego języka Leibnitza oraz koncepcja Rousseau o pochodzeniu języka. Mimo to stosunek ks. de PEpee do języka migowego był ambiwalentny. Z jednej strony żywił dla niego podziw, jednocześnie jednak nie doceniał jego możliwości. Uważał, że jest to język „uniwersalny”, choć pod względem gramatycznym niedoskonały. Dopiero uczeń Sicarda, Roch-Ambroise Bebian jasno sobie zdał sprawę, że wprowadzony język migowy jest językiem w peł-

93

ni autonomicznym .

Dziś zagadnienie pełnowartościowości języka migowego nie jest już kwestią sporną. Spór dotyczy natomiast tego, czy ma sens tworzenie izolowanej i izolującej się podkultury niesłyszących w dobie rewolucji informatycznej i osiągnięć w zakresie profilaktyki i kompensowania skutków uszkodzonego

Patrz: Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego TestamentuI Wyd. Pafl Poznań-Warszawa 1971.

_n Patrz: Ewangelia według Św. Jana, [w:] Biblia Tysiąclecia...»s. 1216. _flZa: O. S a c k s, Stumme Stimmen, Rohwolt, Reinbck bci Hamburg 1995, s. 38. Tamże, s. 43-44,