45854 IMG!59 (5)

jak język, a właściwie jego repertuary, którymi posługują się poszczególne grapy społeczne, czy sposoby spędzania wolnego czasu przez przedstawicieli określonej grupy zawodowej.

Ze względu na zasięg odbioru można z kola podzielić kulturę m: ludowy popularną i elitarną. Kulturę ludową charakteryzuje łatwość odbioru i wąski jego zasięg, przekaz zazwyczaj ma formę ustną, jako Ze istnieje Miski kontakt między twórcą a odbiorcą Treści kultury ludowej mają charakter spontaniczny, wolny od alienacji, ponieważ twórczość tego typu ma charakter niezawodowy, jest na ogół wytworem artystów amatorów.

Kulturę popularną charakteryzuje z kolei szeroki zasięg odbioru, jego łatwość i dostępność. Przekaz ma charakter masowy, treści są demokratyczne, przystosowane do możliwości odbioru przez ogół społeczeństwa. Nie ma w zasadzie kontaktu bezpośredniego między twórcą a odbiorcą, nawiązywany jest on poprzez utożsamienie z wartościami i wzorami zachowań ujętymi w treściach kultury masowej.

Kultura elitarna wyróżnia się najwęższym zasięgiem i trudną dostępnością Przekaz skierowany jest do wąskiego kręgu odbiorców, istnieje szeroki relatywizm w kwestii odbioru jej treści, mogą być one różnie ocenione: zarówno budzić zachwyt, jak i być odrzucane. W związku z tym trudno o kontakt między twórcą a odbiorcą kultury elitarnej. Elita w sensie kulturalnym nie musi pokrywać się ze społeczną czy tym bardziej gospodarczą. Istnieje jednak między nimi związek w postaci wspierania, mecenasowania dziełom kulluiy przez sponsorów, bogatych pasjonatów czy kolekcjonerów.

Z przedstawionym powyżej podziałem według kryterium zasięgu i reprezentatywności wiążą się funkcje zawartych w treściach kultury symboli i wartości. Można zatem mówić o funkcji ekspresyjnej związanej z wyrażaniem własnych emocji, przeżyć czy stosunku do wydarzeń społeczno-politycznych. Funkcję tę pełnić mogą przede wszystkim wytwory kultury elitarnej, wysokiej. Poprzez swoją niepowtarzalność i indywidualizm wiele mówią o autorze, stanowią też niejednokrotnie komentarz do ważkich problemów społecznych. Kultura wysoka, dominująca pełni funkcję Integracyjną i emancypacyjną w obrębie kanonu skupiają się wartości narodowe, czy wspólne dla pewnej grapy społecznej, stanowiąc źródło identyfikacji dla jej członków. Treści kultury dominującej wskazywać też mogą nic tylko na to, co wspólne, ale i ważne dla rozwoju, edukacji młodych ludzi.

Funkcja emancypacyjna z jednej strony może wiązać się z zaznaczeniem obecności, potwierdzeniem czyjejś odrębności w sensie społecznym, tak jak

nńalo to miejsce w XIX wieku w Polsce podczas zaborów. a 4MJj mozc tet podkreślać odrębność jednostkową! I JI u JiaWMMBpB«W^B jak dzieje się to w przypadku twórczości ludowej czy elitarnej.

Wreszcie funkcje rozrywki, hedonlzrau. dottucnaia wraliś. I >M^d| przede wszystkim do kultury masowej, popularnej. I crcstmctwo w imprezach artystycznych, takich jak koncerty muzyki młodlis towej.«yHHW|W poy lamych książek i czasopisni czy wybór z repertuaru kinowego fłhnśws łrkhich. łatwych i przyjemnych wydają się potwierdzać słuszność pindapŚDM|0 powyżej załoZenia na temat funkcji kultury masowej”.

Kultura a międzypokoleniowa transmisja wartości

Obok wyżej przedstawionych klasyfikacji co najmniej jeszcze jedna zasługuje na uwagę ze względu na jej przesłanki edukacyjne i wychowawcze. Jej kryterium stanowi rozwój historyczny. W koncepcji amerykańskiej antropolog kultury Margaret Mcad. stadia rozwoju kultur pozostają w związku Z przemianami cywilizacyjnymi**.

Wyróżnia ona kulturę postfiguratywną, będącą produktem społeczności pierwotnych, prymitywnych i wyspiarskich, ale także starożytnych, rozwijającą się z powodzeniem od okresu prehistorycznego do rewolucji przemysłowej (ok. poi. XVIII w.).

Podstawą jej rozwoju i trwania jest niezmienność wartości odnosząca się do Platońskiego idealizmu: normy, zasady życia społecznego, to co jest wiedzą lub nią nic jest. nic podlega zmianie Taka koncepcja kultury opisuje świat jako przewidywalny, zatem możliwości przystosowania ssę kolejnych pokoleń do rzeczywistości społecznej są daleko większe niż w przypadku późniejszych stadiów rozwoju kultury. Potrzeba kwestionowania autorytetów, choć pojawia się. jest słaba. Konserwatyzm i niezmienność treści w obrębie kultury postfiguiutywncj wymuszają niejako jednokierunkowy przekaz w obrębu: wwtości: starsi członkowie społeczeństwa jako bardziej doświadczeni. lepiej znający świat i życie, przekazują wiedzę młodszym.

rr _A_ KIcMknwsko. Kmln-ra mastmn Obrt>*a $ krytyka, PWN. Wunawi 1980 « m. Mcad. Kultura i toistmośi. Studium Ą-siantu i*ię*hypokohnio**go, PWN* Wam— 1941.

86