1629290429

Okazuje się, że nie wszystkie zapożyczenia z języka niemieckiego, którymi posługuje się B. Jażdżewski, zachowały tę samą funkcje semantyczną. Porównanie ze słownikiem B. Sychty, a następnie z Wielkim słownikiem niemiecko-polskim dowodzi, że doszło do różnego rodzaju przeobrażeń znaczeń wyrazów. Dostosowały się one do zmieniających się realiów, ewoluowały, co świadczy o ich „sile witalnej”.

W kilku przypadkach pierwotne znaczenie niemieckie zostało wyparte przez nowe -kaszubskie. Oto przykłady:

Słownik gwar kaszubskich na tle...	Wielki słownik niemiecko-po 1 ski
blat ‘ognisko kuchenne’	das Blatt l.’liść’; 2.'karta, kartka, arkusz’; 3.'gazeta, dziennik’; 4.'kart w grze’; 5.'płyta, blat’
kracowac ‘posługiwać się kracą’	kratzen 1.'drapać, skrobać’; 2.‘nabazgrać’
nekac 1.‘pędzić, gnać’; 2.'szybko biec’;	necken 1.'drażnić, zaczepiać kogoś,
3.'śpieszyć się podczas roboty’; 4.'czynić przygotowania’; 5.'domagać się, dopominać o swoje’	dokuczać’; 2.'przekomarzać się z kimś’
szpyda ‘rydel’	die Spada ‘szpada’
zache ‘meble'	die Sache 1.’rzecz, przedmiot’; 2.'sprawa, interes’; 3.'temat, przedmiot’; 4.'sprawa sadowa’

Zmiany semantyczne w powyższych przykładach są bardzo duże i trudno jest je uzasadnić. Jedynie w pierwszym przypadku blat- das Blatt można dopatrzeć się pewnego podobieństwa między znaczeniem ‘ognisko kuchenne ’ a ⁴płyta, blat’ pod warunkiem, że się wie, jak owo ognisko kuchenne na Kaszubach wyglądało - w pewnym stopniu przypominało ono płytę z otworami, na które stawiało się garnki. Także w drugim przypadku kracowac - kratzen można doszukać się analogii, gdyż posługując się kracą, robimy to, co w języku niemieckim kryje się w pierwszym znaczeniu tego słowa - drapiemy, skrobiemy. Zachę, w języku kaszubskim rozumiane jako meble, mieszczą się w pierwszym znaczeniu słowa die Sache - rzecz, przedmiot. W pozostałych dwóch przypadkach: szpyda die Spada, nekac necken, podobieństwo brzmień może okazać się mylne. W chwili obecnej nie potrafię uzasadnić przeobrażeń semantycznych tych wyrazów.

18