Kontrola jakości złącz spawanych s 176

176 Spawalnictwo. Laboratorium

nych naprężeń w spoinach, doboru materiałów konstrukcyjnych, projektowanych złączy i spoin oraz analizę warunków wykonania i odbioru. Kontrola technologiczności konstrukcji obejmuje analizę praktycznych możliwości wykonania konstrukcji, ocenę konieczności stosowania oprzyrządo-wań technologicznych, dobór metod technologicznych, określenie kwalifikacji wykonawców procesów spawalniczych, analizę zakresu niezbędnej kontroli.

Kontrola przedwstępna ma bardzo duże znaczenie, gdyż zly projekt z góry uniemożliwia poprawne wykonanie konstrukcji. Źle opracowany projekt może spowodować, że nawet najlepsze dalsze działania nie zagwarantują wymagań.

Kontrola wstępna przygotowania produkcji obejmuje kontrolę materiałów konstrukcyjnych i dodatkowych materiałów spawalniczych, przygotowania elementów do spawania, sprawności stanowisk roboczych oraz kontrolę uprawnień spawaczy. W tej fazie znajduje się także kontrola poprawności i wykonywalności zaprojektowanego procesu technologicznego i procesu kontroli jakości.

Kontrola bieżąca przebiegu prac spawalniczych obejmuje kontrolę stosowanych materiałów konstrukcyjnych i dodatkowych spawalniczych, zgodności stosowanych procesów technologicznych, stabilności i powtarzalności parametrów technologicznych spawania i operacji dodatkowych, kontrolę niezawodności sprzętu oraz bieżącą kontrolę dziennika spawania.

Kontrola ostateczna spoin obejmuje kontrolę jakości złączy metodami niszczącymi i nieniszczącymi, kontrolę wymiarową konstrukcji i spoin według dokumentacji, sprawdzenie oznakowań materiałów i spoin, sprawdzenie prowadzenia dziennika spawania, przegląd dokumentacji materiałów i wykonawców.

Odbiór wyrobów i konstrukcji spawanych polega na komisyjnym przeprowadzeniu czynności kontrolnych, na podstawie których można stwierdzić, że badana konstrukcja (wyrób) spełnia wymagania techniczne i może być dopuszczona do eksploatacji. Stwierdzenie takie powinno znajdować się w protokole odbioru sporządzonym przez komisję odbiorczą.

Metody nieniszczące kontroli złączy spawanych

Oględziny zewnętrzne przeprowadza się w celu sprawdzenia prawidłowości wykonania spawanej konstrukcji. Kontrolę przeprowadza się przed, w czasie i po spawaniu. Stosuje się ją także podczas eksploatacji konstrukcji i urządzeń, a szczególnie podczas okresowych przeglądów i remontów. We-,u,,„    pki sT/M.Aonns oolorlyinnm zewnętrznym należy poddawać wszystkie złącza spawane. Oględziny pozwalają wykryć wady kształtu, niewłaściwy przetop oraz niektóre pęknięcia. Przed przystąpieniem do badań, złącze należy dokładnie oczyścić. Podczas oględzin zewnętrznych można wykorzystać lupę lub inne urządzenia, np. spoinomierze, endoskopy, wide-oskopy (rys. 11.1).

Rys. 11.1. Badanie rury malej średnicy przy użyciu wideoskopu

Badania penetracyjne stosowane są do wykrywania różnego rodzaju pęknięć wychodzących na powierzchnię złącza. Przed nałożeniem pene-tranta spoina musi być dokładnie oczyszczona i wysuszona. Badania te stosuje się podczas kontroli ostatecznej złącza, najczęściej dla materiałów paramagnetycznych. Wykorzystywane są głównie w kontroli spoin zbiorników stałych ciśnieniowych i bezciśnieniowych różnych kształtów oraz niektórych kotłów parowych i wodnych. Badania te stosuje się także podczas przeglądów' spoin eksploatowanych konstrukcji, np. rurociągów. Zasadę badań penetracyjnych przedstawiono na rysunku 11.2.

Badania magnetyczne - proszkowe stosuje się, podobnie jak badania penetracyjne, do wykrywania pęknięć w spoinach. Badania te pozwalają na wykrycie pęknięć nie wychodzących na powierzchnię spoiny, czego nie zapewmialy badania penetracyjne. Badania te można zastosować tylko dla materiałów ferromagnetycznych. Stosuje się je dla konstrukcji, dla których normy przew idują badania metodami penetracyjnymi. Wybór metody zależy od warunków kontroli oraz od jednostki kontrolującej. Podobnie jak badania penetracyjne, badania magnetyczno - proszkowe stosowane są do oce-