KORAN8

153

Koran i sunna

lub tilawa. W X w. ustalono siedem obowiązujących szkół recytacji, które zostały uznane w całym święcie muzułmańskim. Najważniejsze są jednak trzy metody recytacji: powolna (tartil), średnia (tadwir) i szybka (hadr). Termin tadżwid nie pojawia się w Koranie, ale w surze LXXIII, 4, czytamy: „wa-rattil al-Kurana tartilan”, co J. Bielawski przełożył „i recytuj wyraźnie Koran”. Ali Ibn Abi Talib, zapytany o znaczenie tych słów, odparł, że chodzi tu o „wyraźne wymawianie spółgłosek i przestrzeganie pauz w odpowiednich miejscach”. Starszy polski przekład Koranu, przypisywany Janowi Murzy Tarak-Buczackiemu, oddaje do chyba ściślej: „czytaj rozdziały Koranu, głosem donośnym, jasno i zrozumiale”³⁰. We współczesnych wydaniach Koranu znaki przeznaczone dla recytatorów pojawiają się bezpośrednio w tekście księgi.

Ze względu na niezwykły charakter tekstu koranicznego rozwinęła się w kulturze islamu nauka o idżaz al-Kuran, czyli cudowności Koranu i jego niepowtarzalności, zarówno co do treści, jak i formy. Na ten temat powstało wiele obszernych traktatów, z których najsłynniejszy jest chyba Idżaz al-Kuran Al-Bakillaniego (zm. 1012), będący dziełem z pogranicza teologii i retoryki. „Przedmiotem porównania jest tekst Koranu oraz najpiękniejsze arabskie poematy i utwory poetyckie, począwszy od dawnej poezji, kończąc na neoklasykach”³¹. Skutkiem tych rozważań jest stwierdzenie, że żadne właściwie z tłumaczeń Koranu (poza tureckim, co było sprawą bardziej polityczną niż merytoryczną) nie może być uznawane za Koran jako taki, a jedynie za komentarz (tafsir) do niego, co zresztą jest bardzo bliskie prawdy.

Pierwsze europejskie próby tłumaczenia Koranu sięgają XII wieku. W 1143 roku ukazał się przekład na łacinę Rajmunda z Toledo. Najstarszy polski przekład został opublikowany w 1858 r. pod nazwiskiem Jana Murzy Tarak-Buczackiego, lecz jego rzeczywistymi tłumaczami (z francuskiego) byli, jak wykazały najnowsze badania, Ignacy Domeyko i Dionizy Chlewiri-ski³². Tłumaczenie to było poprzedzone niepublikowanym do tej pory przekładem, dokonanym przez Tatarów polsko-litewskich. Pierwszego pełnego tłumaczenia Koranu na język polski bezpośrednio z języka arabskiego dokonał J. Bielawski (1986). W 1990 r. ukazał się pośredni (z języka angielskiego) przekład ugrupowania ahmadijja.

³⁰    Koran, tłum. J. Murza Tarak-Buczacki, Warszawa 1858, reprint Warszawa 1988,

s. 524.

³¹    J. Bielawski, Klasyczna literatura arabska. Warszawa 1995, s. 167.

³²    A. Drozd, IV sprawie autorstwa „Koranu Buczackiego", (w:) Z Mekki do Poznania...,

op.cit.