ksiazka 20014

Kod Kontakt Kontekst

Kod Kontakt Kontekst

timkcjn fatyczna w Mm Murzo komunikatu kytuoqa odbioru Interakcjo między pośrednikiem a odbiorcą kulturn a przokazy mo-dlalno

1    kod Językowy    •

•    wybór języka .doro-slego'

•    wybór jodnogo z Łubko-dów języka ogólnego

•    wybór Języka dziecięcego (Zapożyczenia, wzo-rowanlo się na stmktiirzo mowy dziecka łtp )^7f

2    kody pozaworbalno. związano z intor»omlotycz-nym charakterem ktiążkl dzieoęool

•    ogianlczonn wiedzo, doświadczenie życiowo r czyta lnic/o odbiorcy

•    nnctawicnio na funkcjo poznawczo I ludyczno

Kategorio .nadawcy" w odrtioslonlu do literatury dla dzioci i młodzieży nie Josl tak jednoznaczna Jak w przypadku tekstów dla dorosłych Książka dla dziecka ma z reguły charakter intorscmlotyczny, tworzą ją nnjczęścioj trzej nadawcy: autor, grafik I odytor *. Obecnie coraz czę-ścloj staje się przekazom inullimodlalnym, co oznacza, żo poszorza się kategoria .nadawcy" oraz wzbogaca się kategoria .kodu" Komunikat (tekst, książka) zorientowany jost na adresata w określonym wieku, a więc liczy się z jego możliwościami porcopcyjnymi i potrzebami rozwojowymi. któro zmieniają się wraz z dojrzewaniem intelektualnym l oso bowoścłowym”.

W nawiązaniu do psychologii rozwojowej oraz etapów edukacyjnych można by najogólniej wyodrębnić następująco wiekowe grupy czytol-nlczo³⁰:

²⁶    Por .1 CiośhkowŁki Słowo obraz - goił, czyli o intorsomiotycziwj natur z o tokstów dzłoaęcych |w J Sztuka dla najmłodszych Toorin - rocopcja -oddziaływano, pod red M Tyszkowoj Warszawa 1977. r. 76-89

²⁷    Por S Barańczak Język dziocięcy a poozjn dla dzioci |w ) Poozja t dziocko ,op cii. r. *19

•"Por J Cloftlikowski Słowo - obraz - gosl . op cit

²⁰Wadą jHJlskiugo rynku wydawniczego w dziedzinro książki dla d/icci i młodzieży jost dość powszechny brnk określenia wieku odbiorcy Dorośli, dokonujący zakupów, czynią lo z reguły intuicyjnie, co może zakłócić proces m>cjnqi czylclniczej

^V1W polskiej literaturze psychologiczno) nlo mo Jednomyślności w znkroruo periody zoc.ji faz rozwojowych Różnico rysują się w podziałach proponowanych przez S Brilcyo, 8 Szumnnn. M Kreutza Por Psychologia rozwojowa dzioci I mkx1ztozy Rod M Żebrowska Warszawa 1973, o 87-80

•    okres inicjacji czytolniczoj (do 3 roku życia), z dominacją książki-zabawki i książki obrazkowoj³’, a następni o prostej baśni łaócuszkowoj, rymowonok i różnych wierszyków mnomotochnlcz-nych;

•    wiok przedszkolny (od 3 do G/7 roku życia), z przewagą baśni magiczno) (czarodziejskiej) oraz rymowanej i zrytmi/.owanoj poezji, na cechowanej humorem, nonsensom, często towarzyszącoj zabawie i wykorzystującej folklor dziecięcy (np. wyliczanki, zagadki),

•    młodszy wiek szkolny (od 7 do 0/10 roku życia), który charakte-ryzuje się stopniowym przechodzeniom od fantastyki ku tekstom ronllstycznym (woryzrn) oraz od poezji ku prozie, na tym etapie zaznaczają się takżo różnico w upodobaniach czytelniczych dziewcząt i chłopców,

•    starszy wiok szkolny (od 10 do 13 roku życia), zdominowany zainteresowaniom lekturą realistyczną, z wyraźnym zróżnicowaniom gustów dziewcząt (np. prozą spoloczno-obycznjową, powieściami dla dziewcząt) i chłopców (np. literaturą przygodową, podróżniczą, wojenną); w tym wieku miody odbiorca poszukuje bowiem własnej tożsamości i odczuwa potrzebę łdontylikacji z bo hotorcm lltornckim;

•    okros dorastania, tj gimnazjalny (od 13 do 16 roku życia), charakteryzujący się podobnymi jak w poprzednim okresie zainteresowaniami i gustami czytelniczymi; silniej zaznacza się Ui takżo zninloresowanio liryką, zwłaszcza osobistą, co związano jost z rozwojom emocjonalnym mlod/ioży. a takżo prozą egzystencjalną I filozofującą, w której mlodzloż poszukujo odpowiedzi na nurtujące ją pytania o sons życia W tym wieku nnstępujo loż inicjacja w litoralurę „dla dorosłych';

•    wczesna młodość (od 16 do 19 roku życia), kiedy lo równolegle funkcjonują w obiegu czytolnlczym książki „mlodziożowo" i uniwersalno. l| boz ndrosu czytelniczego

Trzeba jednocześnie dodać, ze przytoczono tu cozury są dość płynno, gdyż. warunkują jo doświndczonia czytolniczo, środowiskowo nawyki kulturalno oraz indywidualny rozwój osobowościowy młodego odbiorcy, czyli jogo zainteresowania, potrzeby, aspiracjo. W obrębie

■'*Por. J Wkifclńaka Ksłaikn obrorkomi dnocka - uadycja i współczesność |w.| S:lukn <lln najmłodszych . op cii, a 91-111 Etnp ton omawin J Papuzińska. Inicjacjo . op cii

37