ksiazka 20029

trzebią fantazjowaniu I zabawy, tukźo słowom Jogo wierszo mocją wy* zwalać zarówno aktywność naśladowczą, jak I twórczą aktywność słowną, by przywołać tokio utwory, jak Figiolok. Ptasio radio. O panu Tralatińskim Pootycka zabawa słowom w jogo warstwie semantycznej (zając zajęczał, kurczę się skurczyło), brzmieniowej („mowa" ptaków, Lokomotywa) wręcz prowokuje dziecięcego odbiorcę do wypróbowania własnych możliwości językowych według otrzymanych w wierszach wzorów.

Poetyka wierszy „słowiarskich" w literaturze dziecięcej josł mozwy-kio bogata i dotyczy różnorakich zabaw językiem, opartych na przykład na paronomazji (Antoni Marianowicz O&lisko), homonimiczności (Jorzy Ficowski - Dziwna rymowanka), błędnej otymologizacji (Julian Tuwim - Figiolok), a takżo doloksykalizacjł słów lub zwrotów frazeologicznych (Józef Ratajczak - Słoń i koń, Jan Brzochwa - Andronyf*. Często zjawiska to są kumulowano w jednym tekście (Marianowicz - Idzio rak). Niektóre wierszo - o czym była już mowa - proponują dzieciom zabawę, polegającą nu poszukiwaniu słów w słowie (np. Ratajczaka Za bawa z lwom, Kerna - Stonółka z Pimpitłuszok), która zarówno kształci sj>ostrzogawczość. jak i wzbogaca słownictwo, pobudzając do refleksji nad językiem i tworząc wzór zabawy słowem, którą dziocko chętnio przonosi do wlasnoj praktyki językowej

Inspirująco do działań naśladowczych są toż wszolkicgo typu wierszo „na opak", oparto na nonsensio. oporujące absurdom i wywracające porządek rzoczy. Manifestom nonsonsu w poozjł d/iocłęcoj stal się wiersz Tuwima Cuda i dziwy, polon nlologicznoścl, któro bawią dzieci, gdyż ono sumo lubią wymyślać równio nioprawdojx>dobno historio Podstawą komizmu jest tu kontrast między rzeczywistością realną ii wizją ukazaną w wierszu (śniog niebieski w llpcu, fruwające krówki nad modrą łąką ilp ) Tokio sj>rzocznoścl muszą budzić śmioch i prowokować dziecko do fantazjowania według j>odanej „matrycy". Dziocko bowiem w pełni akccptujo ton tyj) wyobraźni doformującoj czy też raczej w jego mniemaniu upiększającej - r zeczywistość, ł>o odroalniującoj otaczający jo świat.

Aktywność naśladowczą wyzwala toż poozja ideogrnficzna, która moźo stanowić scenariusz zabaw obrazkowo-poctyckich Pomysłowo wiersze w kształcie choinki (Kern), gwiazdki (Kornhauser), obłoków (Ratajczak) I wielo Innych - inspirują dzioclęcogo odbiorcę do zucho-

⁷⁴ Zjawisko to ornnwin S IJnrnrtcznk Język dziocięcy . op at

wań naśladowczych. odwołują się do jogo skłonności ludycznych I naturalnej ekspresji plastycznej. Olo przykład dziocięcych prób w lyrn

//ikrosio:

to sorduszko / to Piję mleko /    usz

ii śmietankę, / ko l czasem też/

\ kakao /

\ z pianką /

Jak wskazują przytoczono przykłady, nio sposób jednakże wyzna* czyć jednoznaczno] granicy pomiędzy aktywnością naśladowczą, dynamiczną a kroacyjną. Jośli literatura uwzględnia dziecięctwo odbiorcy, tym samym wyzwala naturalną potrzebę podejmowania gry z tokstom, zabaw naśladowczych oraz spontanicznego pr/okładu intersomio-tycznogo. który jost wyrazom postawy twórczoj. Wszystkio to rodzaje zachowań wzajomnio się przoniknją, stymulując rozwój dziocka. wzbogacając jogo porcopcję literatury oraz intensyfikując przożycio estetyczno.

4.

Aktywność twórcza

Literatura piękna, rozbudzając wyobraźnię i emocjo dziecka, inspiruje jo do spontanicznych działań twórczych, wyrażających oksprosję wewnętrzną, gdyż dziocko ma wsobio nntiirnl/u\ix)tr7ob<j wyuiż.ania sobio snmomu i innym toyo, co myśli, co czuja”. A zatem sam fakt. źo tokst został przeżyty, tj podobał się dziecku™, stanowi wystarczający bodziec. wyzwalający działania twórczo (rysowanio. taniec, poozjowanio itp.) Tę naturalną skłonność dziocka wykorzystuje zarówno pedagogika przedszkolna, jak i szkolna, stosując metody przokładu intorsomlo-

^;,r'R Gloton. C Clcro; Twórcza . op cit, n 104.

•’°Na specyfikę woitościownma przez dziecko w knloflormch ładno - brzydkie, cłeknwe - nudne zwracał uwagę m In. t Onlcerzon Odbiorca . op cit

6/