Kształtowanie pojęć na lekcjach języka polskiego

I

Bożena Chrząstowska Agata Wójtowicz-Stefańska

Kształtowanie pojęć na lekcjach języka polskiego

Termin a pojęcie; fakty czy pojęcia historycznoliterackie?; indukcja i dedukcja; fetysz terminu; pamięć czy myślenie?; hierarchia i semantyka pojęć literaturoznawczych; proces kształtowania pojęć

Rozważmy na początek, czym różnią się i co mają ze sobą wspólnego następujące szeregi słów:

A.    rytm, rym, zwrotka, wiersz sylabiczny, sylabotoniczny, wiersz wolny, intonacja, akcent, kadencja, antykadencja

B.    anafora, metafora, alegoria, fikcja literacka, symbol, oksymoron, bohater literacki, porównanie, animizacja, nadawca, odbiorca, mit, obraz literacki, komunikacja literacka, odbiorca wirtualny, podmiot liryczny, fantastyka, narrator; realizm, ironia, gatunek, groteska

C.    tragedia antyczna, prąd literacki, awangarda, ponowoczesność, symbolizm, formacja kulturowa, poetyka historyczna, epoka, tradycja literacka, dramat romantyczny, proces historycznoliteracki, prekursor, okres, syn-chronia, epigon, diachronia; kontekst, ewolucja, periodyzacja

D.    bezokolicznik, składnia, rzeczownik, podmiot, koniugacja, czas teraźniejszy, przysłówek, przyimek, zdanie pojedyncze, znak, znaczenie, komunikacja, przymiotnik, okolicznik, dopełnienie, orzeczenie, przydawka, podmiot domyślny

E.    piękno, osoba, indywidualizm, tożsamość, mądrość, prawda, nauka, poznanie, radość, witalizm, umiar, rozwaga, opanowanie, wściekłość, szczerość, przebaczenie, miłość, wiara, nadzieja, Inny, Drugi, dobro, wspólnota, naród, kultura.

1. Uporządkujcie wyrazy szeregu B, C, D, E (wg wzoru A) - nazwijcie każdą grupę i ustalcie kryteria porządkowania pojęć.