13. Gospodarka kwasowo-zasadowa 279
Jest to zaburzenie, które trwa minuty lub niewiele godzin. Stężenie jonów H+ wzrasta o 7-8 nmol/1 na każdy wzrost paC02 o 10 mmHg; ilustruje to następujący wzór Fausta:
Al-F = 0,7 x ApaC02.
Stężenie wodorowęglanów się nie zmienia.
W przypadku podostrej, częściowo skompensowanej kwasicy oddechowej wartości HC03~ i BE są podwyższone, a pH w dalszym ciągu zmniejszone.
Następstwa. W następstwie ostrego wzrostu pC02 dochodzi do rozszerzenia naczyń mózgowych: ukrwienie mózgu i cis'nienie śródczaszkowe mogą wzrosnąć. Krzywa wiązania 02 zostaje przesunięta w prawo, w wyniku czego ułatwione zostaje oddawanie tlenu w tkankach.
J Przewlekła skompensowana kwasica oddechowa charakteryzuje się zwiększonym paC02 w połączeniu z prawidłowymi wartościami pH, zwiększonym stężeniem HC03~ i zwiększonym BE.
Jeżeli ostra hiperkapnia się utrzymuje, to po 6-8 godz. rozpoczyna się kompensacja nerkowa, polegająca na zwiększonym wydalaniu jonów H+ i tworzeniu wodorowęglanów w płucach; po 2-3 dniach te kompensacyjne reakcje osiągają stan równowagi. Ze względu na występowanie tej kontrregulacji wzrost jonów H+ wynosi tylko 2-3 nmol/1, czyli:
AHł = 0,3 x ApaC02.
Stężenie wodorowęglanów we krwi tętniczej wzrasta o 3—4 mmol/1 na wzrost paC02 o każde 10 mmHg, czyli:
AHC03~ = 0,3 x ApaC02.
Leczenie kwasicy oddechowej powinno być swoiste i/lub wspomagające:
- Ostra kwasica oddechowa: zasadniczo powinna zostać usunięta przyczyna ją wywołująca; poza tym należy zdecydować, czy konieczna jest intubacja dotchawicza i mechaniczne wspomaganie oddychania.
- Przewlekła kwasica oddechowa: w tym przypadku terapia powinna być długoterminowa. Natychmiastowe leczenie hiperkapni jest niezwykle rzadko konieczne, dotyczy to również ostrej dekompensacji z następczym wzrostem paC02. Decyzja odnośnie do intubacji dotcha-wiczej i wentylacji mechanicznej zależy przede wszystkim od dalszego rozwijania się kwasicy.
J Zasadowica oddechowa jest to uwarunkowany hiperwentylacją pęcherzykową spadek paC02 < 36 mmHg, ze spadkiem stężenia jonów H+ i wzrostem pH.
W przypadku zasadowicy oddechowej płucna eliminacja C02 jest większa niż jego produkcja w procesach tlenowej przemiany materii. W ostrym, nie-skompensowanym okresie, wartość pH jest zwiększona, a stężenie wodorowęglanów niezmienione. W ciągu kilku minut po rozpoczęciu się hiperwen-tylacji następuje aktywacja układów buforowych we krwi i dochodzi do spadku stężenia HCO.r; oprócz tego wzrasta przejściowo stężenie obecnych kwasów (np. mleczanów) we krwi.
W przypadku zasadowicy przewlekłej w ciągu pierwszych 24 godz. uaktywniają się nerkowe mechanizmy kompensacyjne, które osiągają maksimum działania po 2-3 dniach. Stężenie sodu w osoczu spada o ok. 3 mmol/1, a stężenie potasu o ok. 0,1 mmol/1 na każdy wzrost pH o 0,1; stężenie chlorków jest nieznacznie podwyższone. Jeżeli stężenie elektrolitów w osoczu zmienia się w większym stopniu, to najprawdopodobniej istnieje dodatkowe zaburzenie metaboliczne.
Do najważniejszych przyczyn zasadowicy oddechowej należą:
- reakcja na hipoksemię (kompensacyjna hiper-wentylacja),
- choroby płuc,
- błędne ustawienie parametrów wentylacji w respiratorze,
- kontrolowana hiperwentylacja,
- sepsa,
- reakcja na kwasicę metaboliczną,
- ciąża,