larsen0536

536 II Anestezjologia ogólna

wo-rdzeniowy. W otworach międzykręgowych obydwa korzenie łączą się ze sobą tworząc pnie nerwów rdzeniowych, które są nerwami mieszanymi. Anatomicznym miejscem blokady podczas znieczulenia podpajęczynówkowego są przede wszystkim korzenie nerwów rdzeniowych.

2.4.4    Płyn mózgowo-rdzeniowy

Płyn mózgowo-rdzeniowy jest klarowną i bezbarwną cieczą powstającą w wyniku wydzielania lub ultrafiltracji w splocie naczyniówkowym czterech komór mózgu, a zwłaszcza w komorach bocznych. Resorpcja płynu mózgowo-rdzeniowego do krwi odbywa się na drodze osmozy i filtracji. W przestrzeni podpajęczynówkowej rdzenia znajduje się ok. 75 ml płynu mózgowo-rdzeniowego, a jego całkowita ilos'ć wynosi ok. 120-150 ml.

Właściwości i skład płynu mózgowo-rdzeniowego:

-    ciężar właściwy 1003-1009,

-    glukoza 50-80 mg/dl,

-    białko 15-45 mg/dl,

-    chlorki 120-130 mEq/l,

-    sód 140-150 mEq/l,

-    wodorowęglany 25-30 mEq/l,

-    pH 7,4-7,6.

W praktyce klinicznej ważne jest, że płyn mózgowo-rdzeniowy warunkuje rozprzestrzenianie się środków znieczulających miejscowo w przestrzeni podpajęczynówkowej. Tylko swobodny wypływ płynu mózgowo-rdzeniowego przez igłę punkcyjną wskazuje na jej prawidłowe położenie w przestrzeni podpajęczynówkowej.

2.4.5    Przestrzeń zewnątrzoponowa

Przestrzeń zewnątrzoponowa lub nadoponowa znajduje się między oponami rdzenia kręgowego. Przestrzeń ta rozciąga się od otworu wielkiego kości potylicznej do rozworu krzyżowego kości krzyżowej. Przestrzeń zewnątrzoponowa ograniczona jest od przodu przez więzadło podłużne tylne, od boku przez nasady łuków kręgowych i otwory międzykręgowe, od tyłu przez więzadło żółte i przednie powierzchnie łuków kręgowych. W odcinku lędźwiowym, na całej jego długości jest ona najszersza, a jej szerokość wynosi 5-6 mm. W przestrzeni zewnątrzoponowej biegną między innymi korzenie nerwów rdzeniowych (dalsze szczegóły - zob. rozdz. 23).

2.4.6 Unaczynienie rdzenia kręgowego

Unaczynienie rdzenia kręgowego ma praktyczne znaczenie podczas znieczulenia podpajęczynówkowego ze względu na możliwość uszkodzenia naczyń, a także wprowadzenia do krwi środków ob-kurczających naczynia łącznie z anestetykami lokalnymi. Ukrwienie rdzenia kręgowego pochodzi przede wszystkim od tętnicy rdzeniowej przedniej i tętnic rdzeniowych tylnych (ryc. 22.4).

Tętnica rdzeniowa przednia powstaje na wysokości rdzenia przedłużonego przez połączenie się gałęzi końcowej każdej tętnicy kręgowej. Przebiega ku dołowi w szczelinie przedniej rdzenia kręgowego tworząc liczne odgałęzienia, które oplatają rdzeń kręgowy i zaopatrują obwód, podobnie jak liczne odgałęzienia wnikające przez szczelinę do wnętrza rdzenia kręgowego, zapewniające ukrwienie przednich i bocznych sznurów istoty białej, a także słupa przedniego i przedniej części słupa tylnego istoty szarej.

Tętnice rdzeniowe tylne. Obie tętnice, po każdej stronie, odchodzą od tętnicy mózgowej dolnej tylnej. Biegną one przyśrodkowo i ku dołowi od tyl-

tętnica środkowa

Ryc. 22.4 Ukrwienie rdzenia kręgowego. Głównymi naczyniami są: tętnica rdzeniowa przednia i tętnice rdzeniowe tylne.