M032

Rys.2.26. Stery z wirującym cylindrem: a-z cylindrem umieszczonym pomiędzy płetwą główną i dodatkową, b - z płetwą dodatkową i cylindrem umieszczonym na krawędzi natarcia, c - z cylindrem umieszczonym na krawędzi natarcia, bez płetwy dodatkowej, d - cylinder wirujący, e - trzon sterowy, f- płetwa główna, g - płetwa dodatkowa, a - kąt wychylenia płetwy głównej, P - kąt wychylenia płetwy dodatkowej

2.3.3.3. Dysze obrotowe

Dysze Korta montowane do kadłuba tak, iż możliwe jest ich obracanie wokół pionowej osi, zapewniają dowolne uginanie strumienia zaśrubowego, a więc wytwarzanie znacznych sił skręcających (p. 2.2.3). Dysza może być obracana o kąt 30 -35° na obie burty i powoduje

podobne odchylenie strumienia zaśrubowego. Daje szczególne korzyści przy ruchu wstecz oraz przy niewielkich prędkościach statku, ponieważ dysza powoduje powstanie niemal dwukrotnie większej siły poprzecznej niż ster konwencjonalny o tej samej powierzchni bocznej. Z tego względu urządzenie to, wykorzystywane na holownikach i pchaczach, nie znalazło dotychczas szerszego zastosowania na morskich statkach handlowych. Natomiast pomysł wykorzystania śruby pracującej w dyszy jest powszechnie wykorzystywany w innych, podobnych urządzeniach, jak np. opisane dalej kolumny napędowe czy pędniki azymutalne.

ł.3.3.4. Stery strumieniowe

Sterami strumieniowymi nazywane są urządzenia składające się z tunelu usytuowanego poprzecznie do osi wzdłużnej statku, w którym zainstalowane są jedna lub dwie śruby. Uruchomienie śruby w tunelu znajdującym się poniżej zwierciadła wody powoduje powstanie siły naporu skierowanej prostopadle do linii symetrii statku, a więc powstanie siły skręcającej, j Stery strumieniowe instalowane są przeważnie w części dziobowej, a często również w części rufowej. Spotyka się także równoczesne montowanie dwóch i więcej takich urządzeń na dziobie lub/i na rufie.

Rysunek 2.28 przedstawia schematycznie działanie steru strumieniowego. Możliwe jest

........„uwunic śrub nastawnych (najczęściej spotykane rozwiązanie) lub dwóch śrub o skoku

•ul ,im I lektywność działania sterów strumieniowych zmniejsza się wraz ze wzrostem prędkim. i „laiku, podobnie jak przy sterach aktywnych. Wskutek zainstalowania steru na dziobie !•«•|<im obrotu przemieszcza się na rufę, co wyznacza graniczną wielkość średnicy cyrkulacji lia ilu ic długości statku, jeżeli założyć zwrot wykonany przy wyłącznym użyciu omawianego a, • .|d/ntia. Uruchamianie sterów strumieniowych odbywa się bezpośrednio na mostku, co

•    d liii /u powstanie ewentualnych pomyłek pośredniego wykonawcy poleceń w maszynowni

i lliccnie produkowane urządzenia mają moc do 4000 KM (2940 kW), przy czym, jak

*    •|ii'iiiiiiano poprzednio, możliwe jest instalowanie dwóch a nawet trzech urządzeń równo-ffnAiiu- Na niektórych statkach specjalistycznych stosowanych jest po pięć sterów strumie-lllim ych (np. trzy na dziobie i dwa na rufie). W celu praktycznego określenia wielkości ucią-im .lnu strumieniowego można stosować następujący przelicznik:

100 KM = 1300 kG    (2.55)

bądź 100 kW = 13 796 N.

I hulania wykonane w ośrodku szkolenia manewrowego w Port Revel, należącym do SO-HMI Ali (Francja)⁶, pozwoliły ustalić pożądaną wielkość mocy sterów strumieniowych W •iile/ności od wielkości statku. Wyniki badań ograniczone do dużych i bardzo dużych iimluiw pełnotliwych przedstawiono w tab. 2.7. Należy zaznaczyć, iż na statkach o dużej |»mvii i/chni nawiewu (np. wielkie promy pasażersko-samochodowe) lub wyposażonych w IHnny pozycjonowania dynamicznego zachodzą inne relacje i konieczne jest stosowanie u i- i ./ej ilości sterów lub większej ich mocy.

Tabela 2.7

Pożądana moc steru strumieniowego w zależności od wielkości statku

Nośność [l]	Wymiary główne [m]			Moc sterów strumieniowych
	L	B	T	[KM]	[kW]	[KM]	[kW]
37 000	190,0	29.4	8,1	1100	808	_	_
50 000	205,0	32.2	12.4	1500	1102	—	—
125 000	268,0	41.7	15.5	1500	1102	1500	1102
190 000	305,0	47.2	18,4	3000	2204	—	—
255 000	329,0	51,8	19.9	3000	2204	3000	2204

• Diii lele Grenobloise D‘ Etudes <6 Applications Hydrauliques, Grenoble - Francja.

11