Obraz009

- w jej rozumieniu - na zarządzaniu i udzielaniu klientom zasiłków oraz usług socjalnych [por. Butrym 1998, s. 10].

Nowsza definicja pracy socjalnej przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Międzynarodowej Federacji Pracowników Socjalnych w Montreąlivw Kanadzie, w lipcu 2000 roku, określa pracę, socjalną, jako „zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmocnienie i wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez nich dobro-stanu. Korzystając z teorii ludzkich zachowań i systemów społecznych, praca socjalna ingeruje dokładnie tam, gdzie dochodzi do wzajemnego oddziaływania ludzi z ich środowiskiem” [http://www.ptps.ops.pl/kacik.htm]. Fundamentem tak rozumianej pracy socjalnej są zasady praw człowieka i społecznej sprawiedliwości. W dalszej części opracowania autorzy tej definicji piszą: „Interwencje w pracy socjalnej obejmują od skoncentrowanych głównie na sobie procesów psychospołecznych do zaangażowania w politykę społeczną, planowania i rozwoju. Mieści się w tym poradnictwo, kliniczna praca socjalna, praca grupowa, społeczno-pedagogiczna, pomoc rodzinie i jej terapia, jak również starania zmierzające do tego, aby pomóc ludziom w uzyskaniu usług i dostępu do zasobów społeczności lokalnej” [za: Krasiejko 2010, s. 30].

Przechodząc do prezentacji rodzimych dokonań w zakresie rozumienia i definiowania pracy socjalnej, należy wskazać zaJ,.Szmagalskim, iż początek profesjonalizacji pracy socjalnej w Polsce datowany jest na rok 1225 , [por. Szmagalski 1996, s. 19]. W okresie tym powstało Studium Pracy Spo-,, łeczno-Oświatowei Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie kierowane " przez H. Radlińską.

Autorka posługiwała się terminem praca społeczna podkreślając, że polega ona na „(...) wydobywaniu i pomnażaniu sił ludzkich, na ich usprawnianiu i organizacji wspólnego działania dla dobra ludzi” [Radlińska 1961, s. 354-?Hiq356]. Sens pracy społecznej Radlińska upatrywała w oddziaływaniach kom-nensacyjnych, jako działaniach umożliwiających przezwyciężanie i wyrów-^ bywanie braków środowiskowych Jpor. Kamiński 1980, s. 75]. Swoją uwagę koncentrowała także na takich pojęciach jak ratownictwo, zapobieganie ,    i wspieranie rozwoju zarówno jednostek, jak i zbiorowości. Równolegle Rad-

. lińska lansowała także termin siużhojpołeczna, rozumiany jako praca ukie-_r..~ runkowana na wychowanie. Duże znaczenie przywiązywała również do rzetelnej diagnozy społecznej, jako podstawy adekwatnych do istniejącej sytuacji działań pomocowych.

Kolejny z wybitnych przedstawicieli polskiej pedagogiki społecznej, Aleksander Kamiński, pojęcie pracy socjalnej porównywał z terminem akcja socjalna, znacznie poszerzając jego dotychczasowe rozumienie. Według niego »(•••) pojęcie pracy socjalnej objęło zespalająco dwa rodzaje potrzeb-spo-

łeczn^ch: socjalno-bytowe i kulturalno-wychowawcze” [Kamiński 1976,

■£767]. Jako cel pracy socjalnej Kamiński określił wyrównywanie (kompensowanie) braków biologicznych, społecznych i kulturalnych oraz wspomaga-niejjomyślnego rozwoju jednostek i grup społecznych.

Podobnie istotę pracy socjalnej ujmuje E. Marynowicz-Hetka, która proponuje by pracę socjalną pojmować jako „działalność o charakterze pomocy w rozwoju jednostce, grupie i społeczności; działalność, która poprzez ulepienie lub przekształcenie środowiska optymalizuje rozwój wychowanka, podręcznego” [Marynowicz-Hetka 1986, s. 14].

“ⁱT^k rozumianą koncepcję pracy socjalnej uznaje także S. Kawula, który jako szczególną kategorię ludzi, wobec których winna ona być realizowana, wymienia klientów dotkniętych przez los, którzy nie potrafią lub nie mają _sjjy na samodzielne przezwyciężenie napotkanych trudności. Autor dookreśla także formy takiej pomocy wymieniając m.in.: świadczenie materialne, po-rądyj wsparcie, podtrzymywanie psychiczne, zlecanie pewnych zadań i nakładanie określonych ról [por. Kawula 1996, s. 74].

Nieco odmienny punkt widzenia, aczkolwiek nie pozostający w sprzeczności z powyższymi koncepcjami, prezentuje A. Olubiński, uznając za pracę socjalną „działalność, której celem jest utrzymanie względnej równowagi pomiędzy podopiecznym a jego środowiskiem, co w praktyce eksponuje umiejętność interwencji zarówno w środowisko, jak i w osobowość podopiecznego*^ jednocześnie wymaga od pracownika socjalnego dużej znajomości problemów, które harmonię tę zaburzają. W tym kontekście praca socjalna jest procesem swoistej mediacji w relacjach transakcyjnych, tj. we wzajemnym dopasowaniu się jednostki oraz środowiska jej życia” [Olubiński 1996, s. 4]V

Kluczową jednak definicją dla praktyki pracy socjalnej w Polsce pozostaje ta, uwzględniona w Ustawie o pomocy społecznej z 1990 r. Praca socjalna rozumiana jakc^’„działalność zawodowa, skierowana na pomoc osobom i ro- ■ <iZiQQm_:we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania- ^{/ >}- ,_> , w społeczeństwie oraz na tworzenie warunków sprzyjających temu celowi”

TUstawa o pomocy społecznej..., art. 8, pkt 5]. Niemal identycznie istotę pracy socjalnej określa aktualnie obowiązująca Ustawa j) pomocy społecznej ^dnia_jZ..marca 2004 roku, precyzując, iż owa zdolność funkcjonowania ^w społeczeństwie polega na możliwości pełnienia odpowiednich ról społecznych- Jak wynika z przytoczonego zapisu, tak rozumiana praca socjalna adresowana jest głównie do tej kategorii klientów, którą charakteryzuje zabu-układ relacji ze środowiskiem. W mniejszym zaś stopniu akcentowana potrzeba działań wspierających i pobudzających rozwój jednostek i śro-wwisk funkcjonujących w sposób względnie poprawny.

17