Obraz025

świadomość, poczucie konieczności zmian, poszukiwanie rozwiązań, ocenę kosztów, rozważania, decyzja, decyzja emocjonalna prowadząca.d.0..działanią [ibid., s. 50-51].

Wracając na grunt pracy socjalnej odniesienia do tego modelu odnajdujemy także w koncepcji tzw. zintegrowanej metodyki pracy socjalnęj_opisa-nęj przez C\ de.Robertis [1996]. Autorka przedstawia je w porządku logicznym w sposób następujący:

1)    Zapoznanie się zproblemein lub ze zgłaszanym życzeniem kljenta-Podstawą podstępowania metodycznego pracownika socjalnego jest określenie punktu wyjścia do dalszych działań. Jest nim w tym modelu sprecyzowanie problemu lub życzenia. Oczywiście postępowanie to będzie różnicował fakt, czy potrzeba interwencji wynika z powzięcia informacji ze źródeł postronnych, czy też jest efektem zgłoszenia się samego klienta.

2)    Analiza sytuacji

Dalsze postępowanie związane jest z pozyskaniem bardziej szczegółowych informacji nt. sytuacji klienta, uwarunkowań problemu, a także.szerszego kontekstu dotyczącego reprezentowanej przez pracownika socjalnego instytucji oraz środowiska, w jakim żyje klient.-W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę na potrzebę pozyskiwania danych z tzw. „obiektywnych. źródeł poznania”, a nie tylko bazowania na wersji podopiecznego, która może być intencjonalnie przez niego zafałszowana. Postępowanie takie niesie ze sobą szereg implikacji, nie tylko pozytywnych, o czym będzie mowa w dalszych rozdziałach.

3)    Ocena wstępna i ocena operacyjna

Kolejnym krokiem jest interpretacja uzyskanych danych i formułowanie, .wstępnych hipotez^ służących opracowaniu .adekwatnego pląnn działania, Interpretacje owe skupione są na wyjaśnieniu istniejącego stanu rzeczy i w głównej mierze opisują mechanizmy oraz istotę sytuacji problemowej.

4)    Opracowanie, przez pracownika socjalnego jednego bądź kilku projektów działania i porównanie tego projektu z propozycjami podopiecznego oraz swojej instytucji i zawarcie umowy...

Faza ta składa się z trzech części. Pierwszą jest określenie celu bądź ce=_ lów, jakie zakłada do realizacji pracownik socjalny. Drugą stanowi określenie poziomu działania poprzez zdefiniowanie kto jest klientem, tj. jednostka, rodzina, grupa, czy szersze środowisko lokalne.. Działanie to jest bezpośrednio związane z wyborem środków, czyli metody, czy metod dalszego postępowania. Ostatnią czynność stanowi porównanie i uzgodnień jUdientgoi ostatecznej wersji postępowania*.

5)    Realizacja wspólnego projektu oraz podjecie wybranych.działań-..

Etap realizacji przyjętego planu zakłada realizację dwojakiego rodzaju

działań, bezpośrednich i pośrednich. Kryterium ich rozróżnienia stanowi zą-angażowanie, bądź też jego brak, w ich realizację ze strony samego klienta.

6)    Ocena rezultatów

W tym przypadku także mamy do czynienia z dwoma rodzajami postępowania: .oceną cząstkową i końcową,.Obie służą oszacowaniu skuteczności podejmowanych działań, a tym samym zachodzących zmian w trakcie ich realizacji i na etapie końcowym.

7)    Zakończenie działania

Zakończenie działania jest nieuchronnym elementem postępowania metodycznego i w dużej mierze wynika już z charakteru uzgodnionej uprzednio z klientem umowy. Zwraca się także uwagę na wartość tej fazy w utrwalaniu zaistniałych zmian. Stąd ważny jest sam sposób_owego zakończenia, służący dokonaniiL«pomiaru przebytej.drogi” [ibid., s. 98].

Celem ujętego w model zintegrowanej metodyki pracy socjalnej postępowania jest wywołanie lub wzmocnienie określonej zmiany. C. de Robertis zwraca uwagę, że wymienienie w takiej a nie innej, określonej kolejności poszczególnych etapów postępowania ma tylko charakter porządkujący. W praktyce zaś często możemy mieć do czynienia z sytuacjami, w których fazy te wzajemnie się nakładają, przenikają i zachodzi potrzeba ponownej ich realizacji. Tak więc model ten nie tyle ma charakter wertykalny, a bardziej kołowy, gdzie kolejne stadia postępowania podczas kolejnych spotkań z klientem mogą się wzajemnie przenikać, weryfikować.

3. Od rozwiązywania problemów do budowania rozwiązań

Opisany powyżej sposób myślenia w dalszym ciągu wydaje się być aktualny i dominujący w obszarze pracy socjalnej. Pomaganie wciąż kojarzy się powszechnie, czy też jest wręcz utożsamiane z rozwiązywaniem problemów. Skojarzenia takie nasuwa nie tylko obserwacja praktyki pracy socjalnej, ale także uważna lektura Ustawy o pomocy społecznej. Wielu współczesnych autorów związanych z szeroko rozumianą terapią i poradnictwem podobnie ujmuje istotę pomagania. Wspomniany już uprzednio G. Egan, Autor książki pt. „Kompetentne pomaganie”, opisując cele profesjonalnej pomocy, wskazuje na bardziej skuteczne rozwiązywanie przez klienta konkretnych problemów życiowych oraz umiejętności pokonywania problemów i wykorzystywania życiowych szans [Egan 2002, s. 28].

Insoo Kim Berg i Peter De Jong przyczyn tego stanu rzeczy upatrują_wę wpływie ugruntowanego w XIX i XX wieku tzw. modelu medycznego na

49