Obraz5 2

2.2.2. Pomoc społeczna a prawo administracyjne

związki pomocy społecznej z administracją i prawem administracyjnym

W doktrynie prawa administracyjnego od dawna prezentowany jest pogląd o przynależności pomocy społecznej do tej gałęzi prawa⁹. Najkrócej prawo administracyjne określa się jako zespól norm regulujących administrację publiczną i dzieli się je na część materialną, ustrojową i procesową. Związków pomocy społecznej z prawem administracyjnym można poszukiwać na różnych płaszczyznach, badając relacje pomocy społecznej z administracją w sensie podmiotowym i przedmiotowym. W przeszłości przynależność pomocy społecznej do prawa administracyjnego była różnie uzasadniana, powoływano się na powiązania organizacyjne i funkcjonalne. T. Kuta sytuował pomoc społeczną w jednym z działów prawa administracyjnego. Wyróżniał on prawo administracyjne stosunków gospodarczych, prawo administracyjne o charakterze administracyjno-władczym oraz prawo organizacji usług dla mas ludności w podstawowych sprawach ich bytu socjalnego i kulturalnego. Do tej ostatniej kategorii autor zaliczał m.in. prawo ochrony zdrowia, prawo usług socjalnych zakładów pracy, prawo ubezpieczenia społecznego, prawo zaspokajania potrzeb mieszkaniowych i prawo pomocy społecznej. Zadania realizowane przez administrację nazywano tu zaspokajaniem potrzeb socjalno-bytowych obywateli¹⁰. W literaturze zwraca się uwagę na to, że w okresie socjalistycznym pomoc społeczna była scentralizowana i traktowana jako forma zarządzania społeczeństwem, z tego też powodu zaliczano ją do prawa administracyjnego. Jej przynależność do tej gałęzi prawa uzasadniano również charakterem usług świadczonych przez administrację w zakresie pomocy społecznej. Cechowała je masowość, przez co upodabniały się do usług dotyczących zaspokajania potrzeb mieszkaniowych czy potrzeb dotyczących turystyki i wypoczynku. Aktualnie powyższe argumenty w żaden sposób nie pozwalają połączyć pomocy społecznej z prawem administracyjnym, nie stanowi ona elementu zarządzania społeczeństwem, a masowość usług ustępuje miejsca zaspokajaniu potrzeb indywidualnych. Nie oznacza to jednak braku związków pomiędzy pomocą społeczną a analizowaną gałęzią prawa. Prawo administracyjne (i administracja publiczna) uległo istotnym zmianom wraz z transformacją ustrojowo-gospodarczą. Dotychczasowe definicje eksponujące szeroką interwencję prawa administracyjnego w życie społeczne i gospodarcze straciły częściowo na znaczeniu. Mimo że istotą administracji i prawa administracyjnego nadal pozostaje władztwo, zwraca się również uwagę na służebną rolę administracji wobec społeczeństwa. Współczesna administracja publiczna bywa utożsamiana z zaspokajaniem zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społeczeństwie^{1 2}. Administracja publiczna to działalność, poprzez którą realizuje się konkretne cele

32

1

⁵ Por. M. Zimmermann (w:) Prawo administracyjne, red. M. Jaroszyński, t. IV, Warszawa 1953, s. 110-114; J. Starościak, Prawo administracyjne, Warszawa 1969, s. 524-525; Z. Rybicki (w.) Z. Rybicki, S. Piątek, Zarys prawa administracyjnego i nauki administracji, Warszawa 1988, s. 334-336.

¹⁰ T Kuta, Zaspokajanie potrzeb socjalno-bytowych i oświatowo-kulturainych obywateli (w:) System prawa administracyjnego, red. T. Rabska, t. IV, Wroclaw-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1983, s. 110.

2

J. Boć (w:) Prawo administracyjne, red. J. Boć, Wrocław 2003, s. 16.