Obraz5

/iwic/.eiiiii stanowiło juz niejednokrotnie przedmiot badan, il.ąąt |>nc/ąlt'k nowym teoriom, jtik teoria porady, teoria grup spotkaniowych, ironu dorad/lwa organizacyjnego, o tyle systemowe ujmowanie poradnictwa jest znacznie t/adsze i nie ma w naszej literaturze zbyt odległej tradycji, nastręczało mi więc wiele trudności szczególnie przy spojrzeniu holistycznym w skali makro. Zdaję więc sobie sprawę, żc przedstawione przeze mnie ujęcie systemowe może wywołać pewne kontrowersje^l7. Szczególnie mylące może być ukazanie wielorakich funkcji poradnictwa, co zdaje się sugerować jego wszechobecność i „wszechmoc". Pragnę więc uprzedzić, iż ani organizacja systemu poradnictwa, ani jego charakter nie stwarzają mu takich szans. A wymienienie przeze mnie w rozdziale IV rozlicznych funkcji, jakie może ono pełnić w bardzo ograniczonym zresztą zakresie, czy jakie przypisywane mogą być poradnie! w u, podyktowane zostało trudnością w jednoznacznym ich nazwaniu, a równocześnie dążeniem do możliwie pełnego przedstawienia całej złożoności tego systemu działań, jakim jest poradnictwo.

Pragnę dodać, że wiele ciekawych ustaleń w zakresie porado/nuwsi wa, jak i pewne przemyślenia własne, które się lulaj znalazły, przedstawione zostały wcześniej na forum ogólnopolskich seminariów naukowych „Poradnictwo we współczesnym społeczeństwie” organizowanych cyklicznie przez instytuty: Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, które w pewnym stopniu integrują badaczy tej problematyki w kraju. Wygłoszone na nich referaty i prowadzone dyskusje pomogły mi w znacznej mierze uporządkować i pogłębić własne spostrzeżenia, a także przekonały o potrzebie monograficznego opracowania problemu

Liczne kontakty ze specjalistami utwierdzają mnie jednak w przekonaniu, że przedstawiona przeze mnie praca ukazuje jeden ze sposobów widzenia poradnictwa, co nie wyklucza innych metod jego analizy. Oddając więc książkę do rąk Czytelnika i jcinu pozostawiając osąd jej przydatności, żywię nadzieję, żc zainteresuje ona przede wszystkim badaczy poradnictwa, wykładowców i studentów pedagogiki i psychologii oraz praktyków zatrudnionych w instytucjach poradniczych. Ważne także będą dla mnie ich uwagi krytyczne, klćrrc mogą mi pomóc w dalszych badaniach nad poradnictwem.

” Analizę poradnictwa jako „wytworu" instytucji zlokalizowanej w określonym środowisku i wykrycie środowiskowych uwarunkowań pracy poradni umożliwiały badania nad funkcjonowaniem systemu wychowawczego w typowych środowiskach, prowadzone w zespołach prof. S. Kowalskiego w Poznaniu i prof. Z. Kwiecińskiego w Toruniu.

'* Do momentu ukończenia pracy odbyły się dwa spotkania: I — Rola poradnictwa i doradztwa w optymalizowaniu rozwoju osobowości i podnoszeniu kultury pedagogicznej społeczeństwa. Wrocław 26-28 XI 1979; II — Społeczne i jednostkowe znaczenie poradnictwa, Karpacz 4-6 V 1981. Przygotowywane było także III — Teoretyczne i metodologiczne problemy poradoznawslwa.

Rozdział I

TRZY KONCEPCJI-: PORADNICTWA

r.M.uInn-iwo, będąc dziedziną celowej działalności w określonych sferach życia i•• <i< • /n< pi jak każda inna dziedzina aktywności społecznej, jeżeli chce skutecznie

1..    111. i w. 11 swe cele, musi podlegać procesom racjonalizacji, tj. opierać konkretne .1 i.il.ima na coraz wiarygodniejszej wiedzy, a więc wypracowywać prawidłowości

pi/edmiolu, uściślać zakres i cel swoich badań, porządkować terminologię i

11.. r..iilni.ii propozycje rozwiązań empirycznych. Można sądzić, że pluralizm

l •nu. |u |i filozoficznych na temat człowieka i świata i ich wzajemnych relacji będzie w mu 111 iu cmc i acjonalizacji odgrywał rolę niebagatelną, jak zresztą miało to miejsce i w ...... li naukach społecznych.

W pedagogice odmienność koncepcji filozoficznych człowieka i ich znaczenie dla i. i dyscypliny ukazał K. Sośnicki, analizując aspekty polityczne kierunków p.-liiM /nvch XX w.^I9, a podobne myśli rozwinęli inni pedagodzy i psychologowie²⁰.

.........ość przedstawionych przez nich koncepcji, a także ukazanie ich podłoża,

i............ wyjaśnienie w znacznej mierze pewnych poglądów również i na temat

pm .iilmeiwa i jego roli oraz związków / innymi dziedzinami życia ^Przyjmując więc i ii • • nai/ęilzie klasyfikacji wyróżnione koncepcje człowieka: psychoanalityczną i Im Ii.im lorysiyczną, humanistyczną oraz poznawczą, postaram się wyodrębnić niejako 1.1.1 .vi /ne" koncepcje poradnictwa, które lulaj odpowiednio nazywam: dyrektywna, IiIm i .dna. dialogowa. Rozróżnienie to i poznanie jego podstaw teoretycznych pozwala l. pu i ziiizumicć i ocenić nie tylko wielorakość poglądów na temat poradnictwa w • •ruli. ale także rozwiązań organizacyjnych i prakseologicznych w tym zakresie.]

I. PORADNICTWO DYREKTYWNI

Mn/e się wydać to dość dziwne, ale w poradnictwie dyrektywnym odnajdujemy myśli dwóch przeciwstawnych sobie koncepcji: behawioralnej i wczesnej psychoanali-

K.Sośnicki, Kierunki pedagogiczne w początkach XX wieku i ich aspekt polityczny, [w:] Podstawy pc-lagogiki, pod red. B. Suchodolskiego, PZWS, Warszawa 1960, s. 171-194.

W kolejności chronologicznej przykładowo można wymienić: B. Suchodolski, Trzy pedagogiki. NK, Warszawa 1970; C. Kupisiewicz, Gnoscologicznc podstawy uczenia się — nauczania. Dydaktyka S/koly Wyższej, l971,nr4/l6;J.Kozieleck i. Koncepcje psychologiczne człowieka, PIW, Warszawa 1976; K Miller, Socjalizacja — wychowanie — psychoterapia, PWN. Warszawa 1981.