1299076199

Kultura Romów jako przedmiot badań 25

Wspominany już tutaj wielokrotnie L. Mróz pierwsze artykuły opublikował w latach sześćdziesiątych. Potem na podstawie prac poświęconych Cyganom doktoryzował się i habilitował. W licznych artykułach podejmuje się wnikliwej analizy różnych problemów z zakresu kultury cygańskiej. Bardzo ważne są jego publikacje dotyczące historii i genezy Cyganów (Romów). Równie istotne badania dotyczyły dystansu etnicznego: Cyganie — Polacy⁶² i kultury materialnej⁶³. Ważne były również prace będące zestawieniem wiedzy o Cyganach (Romach) z Polski i innych grup pokrewnych (np. Cyganie. Odmienności nietolerancja) oraz drobniejsze rozprawy, wprowadzenia, recenzje itp., których znaczenie dla dalszego rozwoju cyganologii w Polsce jest nie do przecenienia. Szerokie spektrum zainteresowań Mroza i dorobek naukowy stawia go na czele badaczy reprezentujących współczesną polską cyganologię, zwłaszcza że różnorodność tematyki jego prac wskazuje na możliwości dalszego rozwoju tej dziedziny. Atutem jest szeroki zakres wykorzystywanych przez niego publikacji (polskich i zagranicznych), systematyczne badania terenowe oraz utrzymywane kontakty ze środowiskiem romskim. Mróz jest członkiem Gypsy Lorę Society oraz współpracownikiem i konsultantem krajowych i zagranicznych instytucji zajmujących się mniejszością romską.

W 1979 roku inny cyganolog, A. Bartosz, zorganizował w tarnowskim Muzeum Okręgowym pierwszą w Polsce wystawę dotyczącą Cyganów, która stała się zaczątkiem obszernego, wciąż rozrastającego się działu cyganologicznego. Zbiory pieczołowicie gromadzone przez Adama i Annę Bartoszów poświęcone są dziejom Cyganów (Romów) w Polsce, obyczajom, kulturze materialnej i jej przejawom w kulturze polskiej. Biblioteka Muzeum może pochwalić się dość pokaźną kolekcją publikacji cyganologicznych. Imponujące są zbiory czasopism specjalistycznych poświęconych kulturze cygańskiej (romskiej), wydawanych niemal we wszystkich językach europejskich. Oczywiście należy zwrócić także uwagę na działalność publicystyczną Bartosza, naukową oraz animatorską.

Coraz częściej naukowcy, publicyści i sympatycy kultury romskiej (cygańskiej) skupiają się wokół stowarzyszeń romskich, których dość duża liczba działa w Polsce. Stowarzyszenia umożliwiają publikowanie tekstów w wydawanych przez siebie czasopismach i służą pomocą w nawiązywaniu kontaktów ze środowiskami romskimi, czy w zbieraniu materiałów źródłowych. Do najciekawszych — moim zdaniem — pism należy „Dialog-Pheniben” — kwartalnik wydawany przez Stowarzyszenie Romów w Oświęcimiu. W czasopiśmie tym publikował m.in. L. Mróz, T. Paleczny, M. G. Gerlich, J. Dębski⁶⁴, w początkowym okresie działalności Stowarzyszenia również A. Bartosz.

⁶²    L. Mróz, Badania dystansu etnicznego: Cyganie — Polacy, „Etnografia Polska” 1978, t. XXII, z. 2,

s.    15-35; idem, świadomościowe wyznaczniki dystansu etnicznego, „Etnografia Polska" 1979,

t.    XXIII, z. 2, s. 157-168.

⁶³    Idem, Wozy cygańskie, „Polska Sztuka Ludowa” 1979, nr 2, s. 77-94; idem, Analizaformalna i znaczeniowa..., ibidem, 1982, nr 1-4, s. 99-126.

⁶⁴    Zawartość „Dialog-Pheniben” (tytuły, streszczenuia) dostępna jest na oficjalnych stronach internetowych WTVw.stowarzyszenieromow.hg.pl.