1299076179

24 Kultura Romów jako przedmiot badań

menty tradycyjnej gospodarki Cyganów A. Bartosza ,Mangavipen —zaślubiny cygańskie M. Długosza⁵⁵ oraz artykuł L. Mroza o badaniu dystansu etnicznego. Z mojego punktu widzenia szczególnie interesujący jest artykuł M. Długosza, opisujący tradycyjne zaślubiny. Mimo że dotyczy on zaślubin Cyganów karpackich z polskiego Spiszą, to w ogólnym zarysie przedstawia schemat zaślubin tradycyjnych wspólny wszystkim polskim Romom (Cyganom). Autorowi udało się zebrać oryginalne wypowiedzi i podał ich tłumaczenie na język polski.

Wśród autorów wspomnianego wyżej zeszytu „Etnografii Polskiej” znalazł się również Andrzej Mirga, pierwszy romski etnograf w Polsce. Opublikował artykuł zatytułowany Mesom Rom, tumen sangadźe, poruszający tematykę identyfikacji i rozdziału pomiędzy Cyganami (Romami) a nie-Cyganami (nie-Romami). Mirga jest autorem i współautorem wielu rozpraw drukowanych w periodykach polskich i zagranicznych, poruszających problematykę społeczno-polityczną mniejszości romskiej w kraju i na świecie. Wiele jego prac dotyczy postrzegania Cygana oraz tożsamości etnicznej i kulturowej Cyganów-Romów⁵⁶. Są to bardzo cenne publikacje, nie tylko ze względu na ich tematykę, ale dlatego, że autor opiera się na badaniach własnych i na osobistych doświadczeniach. Mirga jest współautorem książki Cyganie. Odmienność i nietolerancja^⁷, nad którą pracował wraz z Mrozem, oraz interesującego studium Romowie w XXI wieku. Studium polityczne^. Obecnie A. Mirga zajmuje się polityką społeczną i pisze raporty w ramach Project on EthnicRelations (PER) o sytuacji polityczno-społecznej Romów w Polsce i w innych krajach środkowoeuropejskich⁵⁹.

W 1982 roku tematyce cygańskiej poświęcono numer kolejnego czasopisma, a mianowicie „Polskiej Sztuki Ludowej”⁶⁰. Do najciekawszych zamieszczonych tam tekstów należą artykuły A. Mirgi, L. Mroza i E. Davidowej⁶¹. W tym samym numerze zamieszczono również kilka recenzji prac zagranicznych cyganologów. Warto w tym miejscu nadmienić, że polscy badacze publikują wyniki swoich badań również w zagranicznych czasopismach, m.in. we francuskich „Etudes Tsiganes”, „Monde Gitan”, w wydawanym w Stanach Zjednoczonych „Journal of the Gypsy Lorę Society”, we włoskim „Lacio Drom” czy „Roma”, wydawanym w Indiach.

⁵⁵    I. M. Kamiński, Sprzężenieakulturacyjne: Cyganie — Romowie, „Etnografia Polska” 1978, t. XXII, z. 2, s. 37-52; A. Bartosz, Niektóre elementy tradycyjnej gospodarki Cyganów, ibidem, s. 131-143; M. Długosz, Mangavipen —zaślubiny cygańskie, ibidem, s. 155-160.

⁵⁶    A. Mirga, Stereotyp Cyganów a mity o ich genezie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” Prace Etnograficzne, 1985, z. 20, s. 53-69; idem, The category of „Romanipen^,, and the Ethnic Boundaries of Gypsies, „Etnologia Polona” 1987, vol. 13, s. 243-255.

⁵⁷    A. Mirga, L. Mróz, Cyganie. Odmienności nietolerancja, YVarszaw^ra 1994.

⁵⁸ A. Mirga, N. Gheorge, Romowie wXXI wieku. Studium polityczne, Kraków 1998.

⁵⁹    Wszystkie raporty dostępne są na stronach internetowych www.per-usa.org.

⁶⁰    „Polska Sztuka Ludowa” 1982, nr 1-4.

⁶¹    Mirga A., Niektóre kategorie światopoglądu Romów spiskich, „Polska Sztuka Ludowa” 1982, nr 1--4, s. 95-98; L. Mróz, Analiza formalna i znaczeniowa ubioru Cyganów, „Polska Sztuka Ludowa” 1982, s. 99-126; E. Davidowa, Zmiany w strojach i sposobie ubierania się Cyganów żyjących współcześnie w Czechosłowacji, „Polska Sztuka Ludowa” 1982, nr 1-4, s. 133-138.