1299076131

Kultura Romów jako przedmiot badań 21

Mostowicza oraz relacją Szlemka, świadka eksterminacji Cyganów z getta łódzkiego w samochodach-komorach gazowych⁰³.

Tematem, który zainteresował cyganologów na początku XX wieku, był również język cygański. Wcześniej wzmianki o języku zamieszczali w swoich pracach Narbutt, Dowoyno-Sylwestrowicz i Zieliński. Chociaż nie wniosły one niczego nowego do poznania języka Cyganów, to jednak stały się inspiracją dla innych autorów. Dopiero w 1906 roku pojawiła się nowa praca autorstwa J. M. Rozwadowskiego. Tego roku autor ogłosił słownik Cyganów podkarpackich — Wórterbuch desZi-geunerdialekts von Zakopane na Wydziale Filologicznym Akademii Umiejętności w Krakowie. Słownik ten opublikowano dzięki staraniom E. Klicha dopiero w 1936 roku³⁴. Klich uzupełnił rękopis i przygotował go do druku. Sam wcześniej opublikował trzy rozprawy dotyczące między innymi języka cygańskiego. Były to: Fonetyka cygańszczyzny rabczańskiej z 192 7 roku, Wpływyjęzyka polskiego na dialekty Cyganów polskich z 1928 roku oraz Cygańszczyzna w „Chacie za wsią” Kraszewskiego z 1931 roku⁰⁵. Rozwadowski był współautorem artykułu Język cygański i Cyganie w Polsce zawartego w krakowskiej Encyklopedii polskiej z 1915 roku oraz zebrał i opracował materiał leksykalny Cyganów z Nowogródka. Natomiast Klich zebrał materiał w Rabce, w okolicach Tarnowa i na Litwie. Żaden z nich nie opublikował zebranych przez siebie materiałów³⁶.

Po drugiej wojnie światowej badania nad językiem cygańskim kontynuował T. Pobożniak. W 1948 roku opublikował w „Sprawozdaniach PAU” pracę Spółgłoski płynne w dialektach cygańskich*'. Rok później ten sam tekst ukazał się w „Roczniku Orientalistycznym”, a w 1964 roku w „Pracach Komisji Orientali-stycznej PAN” praca poświęcona gramatyce dialektu Lowari³⁸. Bardzo ciekawe artykuły tegoż autora, dotyczące imion polskich Cyganów, ukazały się w 1958 roku w „Onomastica”⁰⁹. Pobożniak zwrócił uwagę na typologię imion oraz ich genezę. W 1972 roku opublikował również pracę zestawiającą swoją wiedzę zatytułowaną Cyganie⁴⁰.

W okresie przedwojennym nie podejmowano badań dotyczących zwyczajów cygańskich. Ukazujące się w prasie codziennej, czy w dodatkach, artykuły nie zawierały informacji ważnych dla poznania obyczajowości. Większość takich informacji

³³    J. Baranowski, Zigeunerlager in Litzmannstadt — Obóz cygański w Lodzi — The Gypsy Camp in Łódź. 1941-1942. Łódź 2003.

³⁴    J. M. Rozwadowski, Wórterbuch des Zigeunerdialekts von Zakopane—Słownik Cyganów z Zakopanego, „Prace Komisji Orientalistycznej, nr 21, Kraków 1936.

³⁵    E. Klich, Fonetyka cygańszczyzny rabczańskiej, w: Symbolaegrammaticae in honorem loannis Rozwadowski, Cracoviae 1927 (vol. 1); idem, Wpływy języka polskiego na dialekty Cyganów polskich, „Prace Filologiczne” 1928, t. XII, s. 335; idem, Cygańszczyzna w „Chacie za wsią" Kraszewskiego, „Prace Filologiczne" 1931, t. XV, cz. II, s. 171.

³⁶    Za: J. Ficowski, op. cit., s. 334.

³⁷    T. Pobożniak, Spółgłoski płynne w dialektach cygańskich, „Sprawozdania PAU” 1948, t. XLIX, nr 1; idem, Liąuid sounds in the Gypsy language, „Rocznik Orientalistyczny” 1949, t. XV, s. 357.

³⁸    Idem, Grammar oj the Lovari dialekt, „Prace Komisji Orientalistycznej PAN” 1964, nr 3.

³⁹    Idem, Imiona Cyganów polskich, „Onomastica” 1956, z. 2, s. 323-331; 1957, z. 1, s. 188-192.

⁴⁰    Idem, Cyganie, Kraków 1972.