1299076161

Kultura Romów jako przedmiot badań 23

Ficowskiego należy odkrycie dla niecygańskiego świata pisarki Bronisławy Wajs, słynnej już Papuszy, której utwory (pieśni) tłumaczył na język polski. Poezji cygańskiej Ficowski poświęcił wiele artykułów publikowanych w „Nowinach Literackich”, „Twórczości” i w „Przekroju”⁴⁶. Niewątpliwie prace badawcze Ficowskiego miały wpływ na poznanie struktury społeczności cygańskich w Polsce. Szczególnie istotne są ustalenia Ficowskiego dotyczące systemu skalań^4/ oraz zwierzchnictwa w grupie⁴⁸. Do dzisiaj prace Ficowskiego są dla cyganologów ważnym źródłem informacji o obyczajach i folklorze Cyganów (Romów) w Polsce.

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku ukazało się kilka prac wartych odnotowania, m.in. Czasownik som ijormacja perfectum w języku cygańskim I. R. Danki⁴⁹ — jako kontynuacja poszukiwań T. Pobożniaka, Badania nad dermatoglifami palców rąk Cyganów polskich S. Marcinkiewicza⁵⁰ oraz Cyganie — studia nad przestępczością A. Pawłowskiego⁵¹. Z punktu widzenia etnologa ważna jest rozprawa Pawłowskiego, który powołując się na dane sądowe, podważa negatywny stereotyp identyfikujący Cygana jako sprawcę kradzieży. Była to pierwsza tego typu analiza w Polsce. Wcześniej Pawłowski opublikował dwa artykuły w „Lubuskich Zeszytach Naukowych”, na które powoływał się w swojej rozprawie⁵². Dopiero pod koniec lat siedemdziesiątych ukazał się kolejny artykuł tego autora na ten temat przestępczości wśród Cyganów⁵³.

W 1978 roku czasopismo naukowe „Etnografia Polska” poświęciło tematyce cygańskiej w całości jeden numer⁵⁴. Zebrano w nim kilkanaście interesujących artykułów doświadczonych i początkujących badaczy kultury cygańskiej (romskiej). To w tym numerze opublikowano artykuł wspomnianego wyżej Pawłowskiego. Szczególnie interesujące artykuły zawarte w XXII tomie „Etnografii Polskiej” to: Sprzężenie akulturacyjne: Cyganie — Romowie I. M. Kamińskiego, Niektóre ele-

⁴⁶    J. Ficowski, Papusza, „Twórczość” 1951, nr6, s. 79-81; idem, Pa pusz a—poetka cygańska, „Prze-krój”, 1952, nr 383, s. 5 oraz przekłady z języka cygańskiego dokonane przez J. Ficowskiego: Cygańskie pieśni, „Nowiny Literackie” 1948, nr 42; Papusza, Pieśń Cyganki, „Twórczość” 1951, nr 6, s. 79--81; Ziemio moja,jestem córką twoją (Phuvmiń, mesom ćhaj tiri), ibidem, 1952, nr 8, s. 168-170; Papusza, Pieśni mówione, Łódź 1973; idem, Pieśni Papuszy, Wrocław 1956.

⁴⁷    Idem, Cyganie na polskich drogach, s. 1 75-198; idem, Supplementary Notes the Mageripen Codę among Polish Gypsies, „Journal of the Gypsy Lorę Society”, Liverpool 1951, nr 3-4, s. 34-41.

⁴⁸    Idem,L'autioriteduSero-Romsurles TsiganesdePologne, „Etudes Tsiganes” 1981, nr4, s. 15-25; idem, Zwierzchnictwo Sero-Rom nad Cyganami w Polsce, „Miesięcznik Literacki” 1983, nr 2, s. 116--126.

⁴⁹    I. R. Danka, Czasownik som ijormacjapejectum wjęzyku cygańskim, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. XVII, Łódź 1972, s. 243-259.

⁵⁰    S. Marcinkiewicz, Badania nad dermatoglifami palców rąk Cyganów polskich, „Materiały i Prace Antropologiczne”, Wrocław 1972, s. 309-333.

⁵¹    A. Pawłowski, Cyganie — studia nad przestępczością, Zielona Góra 1973.

⁵²    Idem, Rodzaje i technika oszustw popełnianych przez Cyganów, „Prace Lubelskiego Towarzystwa Naukowego”. Komisja Prawa, 1968, z. 1, s. 94-124; idem, Rodzaje i technika kradzieży popełnionych przez Cyganów, ibidem, 1971, z. 2, s. 23-92.

³⁰ Idem, Problemy kryminalne w cygańskiej grupie etnicznej, „Etnografia Polska” 1978, t. XXII, z. 2, s. 69-86.

⁵⁴ „Etnografia Polska” 1978, t. XXII, z. 2.