Obraz7(1)

FUNDAMENTALIZM ISLAMs^

n 84

Doszedłszy do władzy, z pomocą nowych rewolucyjnych pokoleń hezbollahu (partii Boga) przekształci on Iran w republiką islamską.

Irańska republika islamska w rzeczywistości nie nia nic wspólnego z postulatami teologii politycznej Kutba. Tradycyjny podział na szyitów i sunnitów, powstały w wyniku wielkiej schizmy islamu spowodowanej walką o sukcesję po Proroku, ujawni się także w mchach radykalnych. Tak więc przywódca rewolucji, w pełni zachowując wiarę religijną w mesjanizm szyicki, sytuuje się raczej w nieprzerwanej linii szyizmu ortodoksyjnego czy też duodecymalnego (12 imamów) niż w nurcie nowych instytucji islamskich proponowanych przez Kutba. W teologii Chomcjnicgo przywódca jest widziany jako reprezentant imama ukrytego, dwunastego następcy Proroka, w tajemniczy sposób zaginionego w 874 r. po Chr. Data ta wyznacza początek ery wielkiego ukrycia (geibat al-kobra). Jest to jedna z podstawowych zasad teologii szyickiej, zgodnie z którą imam ów żyje, ale pozostaje zakryty przed oczyma istot żyjących. Mogą one jednak nawiązać z nim kontakt, ale tylko poprzez mędrców, „przyjaciół Boga” (wali) lub „znaki Boga” (ajatollah).

Pomimo różnicy między sunnickim (to znaczy proponowanym przez Kutba) a szyickim (Chomcjnicgo) podejściem teologicznym do tematu założenia państwa etyczno-religijnego (islamskiego), w obu tych stanowiskach wspólna pozostaje krytyka tradycyjnej klasy religijnej. Chomejnizm okaże się bowiem przede wszystkim rewolucją przeciwko klerowi tradycjonalistyczne-mu, w szczególności przeciwko tym, którzy bronili tradycyjnej hierarchii szyickiej opartej na złotej zasadzie

UCZENIE REWOLUCJI CHOMEJNIEGO    g₅ r~

i**    -    ----- ~    ---^J

naśladownictwa. Zgodnie z nią każdy wierzący szyita musi _wybrać spośród różnych modżtahed (uczonych w prawie koranowym, a jednocześnie przykładnych mężów pod względem pobożności oraz świętości religijnej) najmędrszego, najbardziej godnego i pobożnego, podporządkowując się jego autorytatywnym radom i opiniom. Chomejni natomiast instytucjonalizujc zasadę. że przywódca prawoznawców {yelajat-e fagih) stanowi najwyższą władzę nowej republiki islamskiej. Jednocześnie wprowadza ważną innowację, która wywiera skutki nic tylko na porządek konstytucyjny współczesnego Iranu, lecz także na relacje między sferą religijną i polityczną, zgodnie z tym, jak ukształtowały się one historycznie w irańskim świecie szyickim. W teologii i praktyce władzy Chomcjnicgo przywódca prawoznawców nabiera charakteru władzy religijnej, która zostaje uprawomocniona - jeśli można tak powiedzieć - zarówno odgórnie, jak i oddolnie: odgórnie, ponieważ jest iskrą, światłem na ziemi, które pozwala dostrzec bliski już powrót imama ukrytego (a zatem uprawomocnienie teologalne); oddolnie, ponieważ jest zgodnie obdarzony władzą przez masowe ruchy, powstałe spontanicznie w społeczeństwie w przededniu prawdziwej rewolucji ludowej w 1979 r. Ta najwyższa władza religijna jest wezwana, aby czuwać nad władzą polityczną i jednocześnie porządkować funkcjonowanie szyickiego życia religijnego. W ten sposób autonomia sfery religijnej, którą tradycyjnie w Persji kler szybki potrafił zachować, stopniowo traci tradycyjne gra-mce, a racje tradycyjnej mądrości religijnej zostają sprowadzone do racji polityki.