Obraz9

40 Gleby litogeniczne

a.    Rędziny inicjalne

Mają budowę profilu ACca-Cca i stanowią pierwotne lub wtórne (erozyjne) stadium rozwojowe gleb wytworzonych z utworów wapniowcowych.

Inicjalny poziom próchniczny ACca nie przekracza 10 cm i zawiera znaczną ilość okruchów skały macierzystej.

Rędziny inicjalne są nieprzydatne do uprawy rolniczej i trudne do zalesienia. W terenach równinnych najczęściej osiedla się na nich roślinność trawiasta, kserofitowa z przewodnimi gatunkami: Bromus erectus Huds., Festuca duriuscula L„ Festuca ovina L.

W terenach górskich i wyżynnych rędziny inicjalne tworzą siedliska roślinności naskalnej i murawowej, reprezentowanej przez zespoły: turzycy mocnej (Caricetum firmae), kostrzewy pstrej (Versicoloretum tatricum) i kostrzewy sinej (Festucetosum pallentis).

Szczególnie suche są rędziny inicjalne wytworzone z wapieni lub dolomitów o budowie płytowej z dużą ilością szczelin.

b.    Rędziny właściwe

Mają budowę profilu ACca-Cca i miąższość poziomu AC od 10 do 30 cm. Zawartość próchnicy w poziomach próchnicznych rędzin właściwych terenów równinnych nie przekracza zazwyczaj 3%, w terenach górskich jest większa. W poziomie AC występują różnej wielkości okruchy skały macierzystej.

Rędziny typowe w terenach równinnych, wytworzone ze skał o dużej zawartości węglanów, stanowią siedliska roślinności kserofilnej. Natomiast rędziny wytworzone ze zwietrzelin niektórych utworów marglistych stanowią siedliska lasów liściastych z dużym udziałem buka (Fagus sihatica) i w mniejszym stopniu dębu szypułkowego (Quercus robur). Użytkowane rolniczo dają gleby o bardzo zróżnicowanej przydatności, zależnej od głębokości, zawartości szkieletu i składu granulometrycznego poziomu AC.

Rędziny właściwe w terenach górskich tworzą siedlisko lasu górskiego, tj. buczyny karpackiej (Fagetum carpaticum typicum). Zaznacza się w nich intensywniejsze niż w terenach nizinnych wietrzenie utworów wapiennych.

c. Rędziny czarnoziemne

Mają profil o następującej budowie: A-Cca. Łączna miąższość poziomów mollic (A —ACca) przekracza 30 cm. a zawartość próchnicy w poziomie A wynosi ponad 3%. Tworzą się w nim trwałe kompleksy próchnicz-no-ilasto-węglanowe. Struktura poziomów A jest gruboziarnista, a barwa ciemnoszara lub czarna. Stosunek C : N w poziomie A gleb ornych waha się od 8 do 12. Stosunek kwasów huminowych do kwasów fulwowych przy małej ilości węglanów aktywnych, jest większy od 1 ¹, a przy dużej ilości węglanów aktywnych nie przekracza 1. Kompleks sorpcyjny odznacza się pełnym wysyceniem zasadami. Zawartość części szkieletowych w poziomie A jest nie-

1

Frakcjonowanie metodą Duchaufoura-Jacąuin lub Tiurina.