Obraz4 2

Gleby autogeniczne 45

Pararędziny brunatne stanowią stadium ewolucyjne od pararędzin właściwych do gleb brunatnych właściwych. Ewolucja ta jest powolna ze względu na występowanie węglanów w formie okruchów skał i położenia w terenie urzeźbionym, sprzyjającym erozji i odmładzaniu profilu gleby.

II. GLEBY AUTOGENICZNE

IIA. GLEBY CZARNOZIEMNE

Czarnoziemy w Polsce są glebami reliktowymi wytworzonymi z lessów, w których głębokość poziomu próchnicznego, wykształconego przez naturalny proces glebotwórczy, wynosi nie mniej niż 40 cm. W profilu, a szczególnie w poziomie A, nie obserwuje się istotnego wpływu stosunków wodnych na ewolucję gleby.

Istota procesu glebotwórczego w czarnoziemach polega na dominacji intensywnych procesów biologicznych nad wietrzeniem fazy mineralnej oraz przemieszczaniem produktów wietrzenia. Efektem tego jest znaczny dopływ materii organicznej do substratu glebowego. Warunki humifikacji sprzyjają intensywnym przemianom materii organicznej w związki próchniczne, o przewadze kwasów huminowych nad kwasami fulwowymi. Tworzą się połączenia organiczno-mineralne z minerałami ilastymi. Znaczny udział fauny glebowej w procesach glebotwórczych jest jednym z czynników ukształtowania się glebowych poziomów próchnicznych.

Czarnoziemy są glebami zasobnymi w związki próchniczne, głównie ze względu na miąższość poziomu próchnicznego. Zawartość próchnicy oscyluje najczęściej około 3%, choć na wielu obszarach spada do około 2%. Jest to próchnica o przewadze lub równowadze kwasów huminowych w stosunku do fulwowych, znacznym udziale humin i ulmin. We frakcji rozpuszczalnej w zasadach z reguły przeważają kwasy huminowe związane z minerałami ilastymi. Jedynie w wierzchnich warstwach poziomu A czarnoziemów z oznakami degradacji (zbrunatniałe, wyługowane) stosunek kwasów huminowych do fulwowych może być mniejszy od 1,0.

Wysycenie zasadami jest duże, w czarnoziemach nie zdegradowanych ponad 65%. W czarnoziemach zdegradowanych może się ono różnicować w profilu; w poziomach wierzchnich wynosi 50 — 65%, bardzo rzadko mniej niż 50%.

W rzędzie gleb czarnoziemnych wyróżnia się jeden typ: czarnoziemy.

HA 1. Czarnoziemy

Aktualnie nie ma w Polsce warunków do rozwoju czarnoziemów, a zasięgi ich ulegają zmniejszeniu wskutek erozji i degradacji. Dotyczy to szczególnie czarnoziemów jednostronnie użytkowanych jako użytki orne.