Obraz1

122 W. Kotarba

metod przeprowadzania procesów myślowych, rozgrywania gier albo prowadzenia działalności gospodarczej oraz programów komputerowych”. Zasady te zostały przeniesione do systemów patentowych państw członkowskich Europejskiej Organizacji Patentowej. Formalnie we wszystkich tych krajach programy komputerowe podlegają wyłącznie ochronie ustanowionej prawem autorskim, podobnej do ochrony utworów literackich. Tymczasem w praktyce zarówno Europejski Urząd Patentowy (EUP), jak i krajowe urzędy patentowe państw członkowskich Europejskiej Organizacji Patentowej, udzieliły dotychczas tysiące patentów na programy komputerowe per se . Jest to skutek różnych interpretacji przepisów Konwencji w orzecznictwie Komisji Odwoławczych Europejskiego Urzędu Patentowego i sądów pełniących nadzór na decyzjami urzędów patentowych poszczególnych państw.

Z jednej strony następuje przenoszenie interpretacji przepisów z orzeczeń dotyczących indywidualnych rozstrzygnięć wprost na sytuacje sprawiające wrażenie podobnych. Z drugiej strony nie bez znaczenia jest też fakt, że orzecznictwo, nawet w podobnych sprawach jest niekiedy zasadniczo odmienne. W efekcie powstała sytuacja, w której programy komputerowe, bądź też pewne ich rodzaje - są chronione w jednym państwie, a nie są chronione w innym. Wobec zmian kierunku orzecznictwa dochodzi nawet do tego, że w danym państwie wynalazki (rozwiązania), które wcześniej uznano, że mogą być chronione, tracą taką możl iwość, i odwrotnie. Powoduje to poważną dezorientację wśród ubiegających się o ochronę.

W tej sytuacji coraz częściej i coraz wyraźniej, zainteresowane wprowadzeniem mocnej ochrony prawnej programów komputerowych środowiska, zaczęły podnosić problem uporządkowania istniejącego stanu rzeczy. Tym bardziej, że w ich odczuciu ochrona programów komputerowych prawem autorskim - nie jest zadawalająca,

135

Przykładowo w Polsce udzielono ochrony patentowej na rozwiązania: Sposób transmisji numeru identyfikacyjnego (patent nr 180677). Sposób i system dystrybucji pieniędzy elektronicznych (patent nr 179381). Sposób wykonywania zbioru rozkazów w systemie komputerowym (patent nr 179684). Sposób otwartego handlu elektronicznego (patent nr 179928). Sposób realizacji elektronicznych płatności handlowych (patent nr 180151).

bo zbyt łatwo można programy te kopiować, praktycznie bez żadnych konsekwencji dla naśladowcy.

Ochrona programów komputerowych prawem autorskim (o czy była mowa) przyznawana jest na specyficzną postać wyrażenia programu komputerowego w jakiejkolwiek formie, podczas gdy idee i zasady leżące u podstaw każdego elementu programu komputerowego, łącznie z tymi, które leżą u podstaw interfejsów, nie są chronione.

Program komputerowy jest chroniony prawem autorskim, jeśli forma jego wyrażenia jest oryginalna - posiada indywidualny charakter. W praktyce oznacza to, że prawo autorskie chroni wyrażenie kodu źródłowego lub wynikowego w jakiejkolwiek formie. Nie chroni natomiast ani idei, ani zasad leżących u podstaw danego programu. Prawo autorskie zabrania kopiowania kodu źródłowego lub kodu przedmiotowego, ale nie uniemożliwia opracowania alternatywnych sposobów wyrażania tej samej idei i zasad w odmiennym kodzie źródłowym lub przedmiotowym. Nie chroni również przed opracowaniem identycznego lub prawie identycznego programu przez kogoś, kto nie wiedział o istnieniu praw wynikających z prawa autorskiego.

Możliwość radykalnego zwiększenia ochrony programów komputerowych zaczęto upatrywać w zastosowaniu do tego celu jasno sformułowanych kryteriów w ramach systemu patentowego. Jako dodatkowy argument za podjęciem działań w tym zakresie przywołuje się fakt, że programy komputerowe są chronione patentem w USA. Tu wynalazek, który może uzyskać ochronę patentową poza tym, że musi być oczywiście nowy, ma przede wszystkim zapewniać „użyteczny, konkretny i materialny rezultat”. Uważa się, że sam fakt, że wynalazek korzysta z komputera lub nadaje się do wykorzystania przez komputer, jest wynalazkiem dotyczącym techniki i może być opatentowany.

Komisja Europejska, biorąc pod uwagę zgłaszane jej sygnały, a przede wszystkim olbrzymie i rosnące znaczenie produkcji oprogramowania dla wzrostu gospodarczego, uznała za konieczne zbadanie możliwości wprowadzenia nowego systemu ochrony tego oprogramowania. Przyjęto, że systemem tym powinien być odpowiednio uzupełniony - w rzeczywistości, odpowiednio zinterpretowany, istniejący system patentowy. Uznano bowiem, że system ten sprawdził się w