Obraz01

gorliwie, a której dziś tylko w niektórych krajach, głównie w USA. poświęcam? dożą uwagę.

Tymczasem rola informacji. <So której drogę otwiera przede wszystkim czytane fć&mt teksaów. znika « rok wzrasta w życiu społeczeństwa, do tego stopnia, że jut wStanach Zjcórns*. ■ythzaczym się mówić o transformacji społeczeństwa przemysłowego w społeczeństwo ńfarrŁ cyjac im^ormcakm toctcty ). Oblicza sic tam. że o ile w sektorze informacyjnym w roku Mjń pracowało 17% ładzi, to w roku 1980 było ich już ok. 55%. podczas gdy odsetek siły roboaq w pncayfle spadł do ok. 30%. a w sektorze usług ukształtował się na poziomie ok. 12%. Scłar ■formacyjny ctejtnuie szybko ranrijąyz się zawody, które zajmują się wytwarzaniem. przer*> izamoa i ■powsacehniaaien infor macji oraz jej możliwie ekonomicznym wykorzystywaoieał. ^ w oświacie. nauce. administracji. środkach masowych, ekonomice i bankowości. \

Czytanie traktuje się obecnie jako proces twórczy. Obejmuje ono, jak pisze Miles A. Tinker (1980). „wszystkie skomplikowane procesy myślowe, które uaktywniają się w interpretacji pojęć i znaczeń pobudzonych przez rozpoznanie drukowanych symboli. Tak więc nie każdy czytelnik znajduje na zadra-kowanej stronicy dokładnie to samo i często nie jest to zgodne z tym, co aaior miał na myśli — lecz stanowi w pewnym stopniu osobiste przetworzenie dokooara przez czytelnika. Ten proces może być niekiedy wysoce kreatywny'’. Droga de nabycia umiejętności takiego dojrzałego czytania różnie jest jednak pokonywam Szczególnie ważne jest dobre pokonanie przez dziecko trudności piętrzących śę na pierwszym etapie nauki czytania. Umiejętność bezbłędnego czytam* podstawowych słów, odróżniania liter i głosek, analizy i syntezy, pisania Eter, słów i zdań otwiera drogę do biegłego czytania. Pojawienie się błędów w tych czynnościach u progu nauki czytania, uwarunkowane najczęściej nikł* fachowością nauczyciela lub - rzadziej - brakami rozwojowymi dziecka, de rokuje o karierze szkolnej dziecka i o jego przyszłych możliwościach konuftu z kulturą i życiem społecznym. Te błędy i braki są przyczyną pierwszych niepowodzeń w szkole; wywołując stres szkolny, podważają wiarę dziecka we własne siły i osłabiają jego zainteresowanie treścią nauki szkolnej.

Drogę do lej Beki opmcza i wydhrża słaba umiejętność czytania. O tym wydłużania drogi wjlfpq mówią badania ad c rył mir m w klasie czwartej szkoły podstawowej, prowadzone pod ■min kimniirm ■ 1950noka?. Ota 112-wynzowy tekst w jednej ze szkół miejskich czytały dzisś pmciętait w ciąga 57 wfawd a w innej szkole (na wń) — 192 sekundy. Przy tym w pierwBjrt pnypadka wypadte pnrcicuaie 1.9 błędu na 1 ucznia, a w drugim aź 113. A przecież czytanie widi jeduyi<hapi dzieciom mrowić drogę do dalszej edukacji.

Biegłe czytanie opiera się na właściwej identyfikacji i rozpoznawaniu słów, na wzroście zasobu słów i pojęć, co sprzyja zrozumienia tekstu czytanego, a zapobiega przekręcaniu słów i znaczeń czytanego tekstu, orał - na odpowiednio rozbudzonej motywacji, zwykle pobudzanej przez zainteresowanie czytanym tekstem. Braki w tych trzech zakresach, powstałe w pierwsaoj fazie nauki czytania, wymagają z kolei czynności reedukacy jnych, a więc oduczania i przeliczania, które to czynności są stosunkowo trudne i na ogół nuto efektywne, gdyż zatarcie pierwotnie wytworzonych śladów wymaga parokrotne

większej energii niż wytworzenie śladów nowych. Toteż naukę czytania powie-rza się w całym święcie nauczycielom wysoko kwalifikowanym i do tej nanki specjalnie przygotowanym. Jednocześnie wszystkim dzieciom, które mają jdueś deficyty w rozwoju tych czy innych cech. udziela się osobnej pomocy w odpowiednich ośrodkach i poradniach. W niektórych krajach w tym ceftu tworzy się specjalne tzw. kliniki czytania, gdzie korekcja i wzbogacanie Enśejętaoścł czytania przypominają zabiegi medyczne w stosunku do zachwianego zdrowia. Nic więc dziwnego, że nosi ono nazwę czytania leczniczego (remabal reaóm%\.

Jeszcze ważniejszą sprawą jest opanowanie tzw. szybkiego czytania. Szybkie czytanie w hannonii z rozumieniem czytanego tekstu jest ukoronowamera umiejętności czytania. Sztukę szybkiego czytania można posiąść w drodze systematycznych, ale i urozmaiconych ćwiczeń w czytaniu i śnerpretowanin tekstów oraz poprzez rozczytywanie się w interesujących czytelnika (łńAHi z fit£ ^rMm*j pięknej czy popularnonaukowej (Wróbel, 1975).

Wilfijm S. Gray etap -szybkiegorryiiaii**mUtatrucic iu4i«a uiti crjuui dorosłych, następujące po mmiaicrin:

1)    zdolności do identyfikacji nowych d6w.» aanęyie

2) cąuńazsz)tikoicitnqaBta|(ióairnnawMr).

Mając na uwadze cele tego trzeciego łUdma atak

-    akcentować pragnienie lUBcaniatdobBy egunk

-    wzbogacać słownik wizualny, ohjayic mm da 2S00 ab* fnułapodobiticw pojawienia się słów nieznanych aie było »ictm aił jedno aa ńrinięć maayek.

-sprzyjać faawhig szerakśeaon i pogłebioaEaw znaauaeaśa aekfla.

-    rozwijać zdolność czytania icfcsaóm różnego typu. » różnych ceiach.

-    nauczyć sic czytać po cacka duło szybciej aii gfcrfao.

-    rozwijać pociąg do letaary iadywidaałaq

Dobre opanowanie umiejętności czytania, podobnie jak sprawności w pin> niu, mówieniu czy liczeniu, jest, jak to widać iu przykładzie czytania, rezaJuaera wielo racjonalnych zabiegów , obecnie z reguły realizowanych pracz szkolę. Sprawności te otwierają drogę do samodzielnej pracy umysłowej, do korzystana z książek i czasopism, do radzenia sobie w życiu, w kontaktach z mnym hutom, są warunkiem do ukształtowania się zamiłowań do czytelnictwa tNenany ptęk-bcj. popularnonaukowej i zawodowej, do korzystania z atlasów. dowmkó*. encyklopedii czy z dokumentami technicznej. Tym samym orw grapą drogę do prawdziwego samokształcenia.

Integracja kształcenia z samokształceniem, czyli drugie stadium rozwoju procesów samokształceniowych, mipdupc oę aa pograniczu fazy adaptacyjnej i w pehu samokształceniowej. Jako stathum przrjścw we kojarzy ono w sobie jedne i drogie procesy. Adaptacja polega na poszerzaniu i doskonaleniu pod kierunkiem nauczycieli sprawności niezbędnych w obcowaniu z życiem społecznym i kulturę oraz aa asynajnunmi sysacnw wiedzy i wartości z ciągle roi s/riTjęęcych saę źródeł. samaksataAoeaie zaś aa samorzutnym poszukiwaniu własnych dróg ukierunkowanych pracz nhwdHt-ae potrzeby, zainteresowania i pasje jednostki Siarłntm K> oheywje kata rrfrnhr i polega w szczęśliwym przypadku na saopmowym. ty. w mimę fnecbodaGnu do wyższych klas. rozszerzaniu się zakresu autonomii i pierwiastków własnej