Obraz0

§ 141. Odmiana zaimków osobowych i zwrotnego.

1) Stan wyjściowy

	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
M	azt		—	my	vy
D	mene // intne tebe		sebe	nasi	vasi
C	mtne // mi	tebe //ti	sebe // si	namt	vami
B	mę // me	tę // te	sę //sc	ny	vy
N	mjbnoję	toboję	soboję	nami	vami
Ms	mbne	tebe	sebe	nasi.	vasi

2) Zmiany na gruncie polskim

W języku polskim nie zachował się M l.p. *azb. Został on zastąpiony przez formę ja która powstała w wyniku prejotacji i nieregularnej redukcji wygłosowej spółgłoski -z: *azb ^ *jaz-b ^ *jaz ^ ja.

Formy C i Ms zaimka ty i siebie brzmią: tobie i sobie (zamiast: ciebie ^ *tebe i siebie ^ *sebe) zapewne pod wpływem N tobą ^ *toboję, sobą ^ *soboję.

Do B l.mn. zaimków my wy zostały wprowadzone formy D l.mn. nas, was.

Inne zmiany są natury fonetycznej: zanik słabych jerów, ściągnięcie grupy oję wNl.p. (*mbnojQ ^ mną, *toboję ^ tobą, *soboję ^ sobą), przejście t + e^ć + e(D *tebe ^ ciebie, B *tę ^ cię).

§ 142. Formy enklityczne zaimków osobowych i zwrotnego.

Zaimki ja, ty, siebie w C i B l.p. obok form dłuższych, używanych wówczas, gdy pada na nie akcent logiczny w zdaniu (podobnie jak w zaimku wskazującym on, por. § 138) mają również tzw. formy enklityczne, nieakcentowane: Cmi, ci, B mię, cię, się. ■

W zabytkach staropolskich do końca XVI w. enklityczne formy występowały w dwojakiej postaci:

1)    na Mazowszu i w Wielkopolsce zawsze z nosówką: na mię żałował, widzę czę, on się cieszy,

2)    w Małopołsce w połączeniu z przyimkiem z nosówką: na mię żałował, spoglądam na cię, wziął go przed się; w połączeniu z czasownikiem - bez nosówki: ostaw mie w pokoju, widzę cie, cieszę sie barzo.

Do końca XVI w.	Maz., Wlkpol.	Małopolska
Po przyimku	mię, cię, się	mię, cię, się
Po czasowniku	mię, cię, się	mie, cie, sie

Jest to jedna ze staropolskich cech dialektycznych.

122