Obraz7

stosował Martin Bubcr dokonując selekcji misty

antologi Eksłatische Kort/essionen. Wykluczył _{2 f}^L.^z,,-^Vch obj_aw- .

sy wierszowane, ponieważ uznał, że jeśli ktoś doi?

wizji zaświatów i zasłyszał tani jakieś glosy istot \ ^ ^au,cni_v^^P"

nic korzystały one / wersyfikacji oparici ńa licrac''*'™''

lowaniu składny i szykiem wyrazów, dobieraniu rJ** ^Sy,'^lb' fi)a_n,

męskich a żcńsk.ch do żeńskich, unikaniu asona„sóx    ^męs)('cfc*

Dwoistość kulturowa miast nic ustaje jednak i wydąj_{e r6}, owoce nie tylko bunty i waśnie. Wyrazem pokojowej koeg_zyslc może być fakt, że w 1475 r. ukazał się we W roclaw ,u pierwszy dr,* zawierający m in. teksty modlitw codziennych po polsku: Siu,u,_a synodalia Wralislaeiensia w oficynie drukarskiej Caspera El_yaila (Wydra. Rzepka 1975. s. 265)

Literacki wyraz pragnienia, by zbliżyć Niemców i Polaków Henryk Kowalewicz dostrzegł w Historii o Trzech Królach: określeni są tam jako sobie najbliżsi pod względem natury i wiary (Re et fide proximi).

Taki ..przykład tendencji pojednawczych jest w średniowiecznej literaturze polskiej zjawiskiem rzadkim. (...) Autora należałoby zatem szukać w środowisku podlegającym wpływom niemieckim, gdzie jednocześnie nurtują antagonizmy narodowościowe, powodując potrzebę mediacji*’. Możliwe że było to środowisko bernardyńskie, początkowo bliskie Niemcom, nawet po oddzieleniu w 1467 prowincji polskiej (Kowalewicz 1960, s. 267).

W długiej perspektywie następuje jednak asymilacja językowa do mowy większości; germanizacja w miastach Śląska i Pomorza, polonizacja w Krakowie. Tarcia językowe trwają jakiś czas. czemu wyraz dal Jan Ostroróg:

22. O kazaniach w Języku niemieckim. Nieprzystojna i oby nu Polaków. 7jc po wielu miejscach w kościołach naszych miewają kazania po ^ ku i lo w miejscu wyniosłym oraz okazałym, gdzie jedna lub dwie ba y * gdy w tymże czasie większa liczba Polaków z kaznodzieją swym w z.iUut J^a ^ się tłoczą Ponieważ zaś między tymi dwoma językami, równic )ak w mc ¹⁰ nych okolicznościach, przyrodzenie samo zaszczepiło wieczną niezgodę ^{1 nic} ^ nalegam więc, by w Polsce tym językiem kazań nic wygłaszano. Nieć i ^ polskiej mowy, kio chce w Polsce mieszkać. Chyba, żc lak jesteśmy ugrana

_>f Niemcy z ta^ym NO'kiem podobnie si_ę obchodzą u _liew , ■ ,

, _{h k}._izań dlii przybyszów, mech się one odbywa,-,    ^Je4cl'

ubliżono godności Polaków. (Manonal _w „

€rfU^iU'^h S' ^W)

^ Nic wystarczyć narzekać, należało działać. Rektor Andrzei

bisz>'^{na (0k}- ¹⁴"⁷⁾ ^ ^ h° ^P°^{,Sk0ŚĆ Krak}°^Wa" >«% i _slalcgo kaznodziei polskiego przy kościele św-. Barbary

Cs1992,_S.'32)-

o język polski obejmuje kręgi profesjonalne. U jej ^Tr0S . |440) mamy łaciński traktat ortograficzny Jakuba który dołączył cło niego zgodnie z ówczesnym zwy-pr/ekazujący w skrócie ideę traktatu. Nietypowe jak ^NV1L, . _{tQ ż}c owo streszczenie, czy raczej zapowiedź cało-^apiU po polsku'.

Kto chce pisać doskonale Język polski i też prawie. Umiej obiccado moje, / Które/ tuk napisał tobie.

(Ohiccado, SVR s. 299)

Historycy języka polskiego zbadali tę próbę standaryzacji, ₃ Likże prześledzili wiele innych starań, których cel trafnie wyraził Stanisław Murzynowski we wstępie do swojego przekładu Nowego Testamentu (Królewiec 1551): „W każdym piśmie wiele na tym należy, aby każde słowo było czytano i pisano niejako tako, ale pewnym obyczajem”. We wstępie Anonima do traktatu Parkószowica czytamy dwojakie uzasadnienie:

Czesi i Niemcy wszystkie państwowe akty.    różnice,

języku za pomocą liter łacińskich piszą, sosu) •    _między sobą

RcbM to w tym celu. aby we właściwym rozumie    Y ^._CZYtanc przez

twne. które muszą być w piśmie wyłożone, dosłownie mog    _prowadzo-

»»«Kich. kogo to dotyczy, we własnym języku, w Mory    _I0/um,cme rzeczy

toii/eby w przekładzie z łaciny na taki lub inny język w as«. ^    prostu i

urobku nic poniosło, jak lego często juz doświadczono, ac ^ którym zosta-^ITt</ można było słuchaczom odczytać dokumenty w ^l>’^m JJ*⁷' ^u'    działania

łjułożone (...) Bardzo więc przezornie niektóre narody swoje cz>i . *    ^ kradły.

we własnym języku, ażeby / obcego języka błędy się ^k Widząc to ^zabezpieczenie jest nieznane tylko sławnemu językowi P° -    Skałce.

Jakub (...) kanonik krakowski i rektor kościoła parahaMcgo na