Obraz1(1)

temat czasu przeszłego +

-t-

-n-

-en~

+ końcówka

1)    Przyrostek-f- dodawano do tematów równych rdzeniowi zakończonych na-z, -y, -u, -ę, -r, np.:

*bi-ti-> r.m. bit-t-b, r.ż. bi-t-a, r.n. bi-t-o

*sbkry-ti-> r.m. skry-t-b, r.ż. skry-t-a, r.n. skry-t-o

*ku-ti-> r.m. ku-t-b, r.ż. ku-t-a, r.ż. ku-t-o

*ję-ti -> r.m.ję-t-b, r.ż.ję-t-a, r.n.ję-t-o

*der-ti->r.m. *dr-t-b ^ poł. dar-t-b, r.ż. dar-t-a, r.n. dar-t-o

2)    Przyrostek dodawano do tematów zakończonych na-a lub -j, np.:

*pisa-ti-> r.m. pisa-n-b, r.ż. pisa-n-a, r.n. pisa-n-o

*vide-ti-> r.m. vide-n-b, r.ż. vide-n-a, r.n. vide-n-o

3)    Przyrostek -en- dodawano do tematów zakończonych na spółgłoskę lub -i-, np.:

*nes-ti -> r.m. nes-en-b, r.ż. nes-en-a, r.n. nes-en-o

*xvali-ti-> r.m. xvali-en-b ^ xvalj-en-b, ^ xvaV-en-b,

r.ż. xvali-en-a ^ xvalj-en-a = xval’-en-a, r.n. xvali-en-o ^ xvalj-en-o ^ xval’-en-o.

§ 174. Zmiany na gruncie polskim. W języku polskim w formach imiesłowu biernego doszło do następujących zmian:

1)    Przyrostek -en- uległ przegłosowi w - ‘on- we wszystkich formach, w którychn było twarde, np.: M l.p. r.m. odmiany zaimkowej *nes-en--bjb ^ poi. niesiony, ale: M l.mn. r.m. *nes-en -z ^ poi. niesieni; *xva-lj-en-bjb ^ poi. chwalony, ale: *xvalj-en -z ^ poi. chwaleni.

2)    W tematach zakończonych na -e przed przyrostkiem -n- doszło do przegłosu^ ^ 'a, np.: *vide-n-bjb ^ poi. widziany.

3)    W tematach zakończonych na -i przed przyrostkiem -en-dochodziło do przejścia -i- ^ -j-₉ które wywoływało odpowiednie zmiany w poprzedzających spółgłoskach (por. § 74—76, np.: *xodi-en-bjb ^ *xodj-en-bjb ^ poi. chodzony (przegłos e ^ o, przejście d +j ± dz), *nosi-en-bjb ^ *nosj-en-bjb ^ *nosenbjb ^ poi. noszony (przegłos e ± o, przejściem + j - sz), *plati-en-bjb ^ *platj-en-bjb ^ poi .płacony (przegłos e ^ o, przejście t + j ^ c)

4)    Formy odmiany rzeczownikowej typu: dokonan, karan, poznan, pisań, rozumian, słyszan trwają do XVII w. Do dziś pozostały z nich

153