Obraz8

ĆWICZENIE 26

Tematyka:

Czasownik. Imiesłowy czasu przeszłego.

Polecenia:

Powtórzyć § 34, 40, 74—76. Przeczytać §§ 169—174. Opanować pamięciowo § 170, 171, 173, 174.

Zadania:

1.    Jak tworzyły się imiesłowy czasu przeszłego?

2.    Przedstaw historię imiesłowów czasu przeszłego czynnych i biernego w języku polskim.

3.    Jakie formy imiesłowów czasu przeszłego zachowały się we współczesnym języku polskim i jakie są ich funkcje?

4.    Z podanych fragmentów zabytków staropolskich wypisz imiesłowy, określ ich formę fleksyjną i dawną deklinację oraz koniugację. Od imiesłowów biernych utwórz odpowiednie formy imiesłowów czasu przeszłego czynnych pierwszego i drugiego:

Tobie jest zostawion ubogi, sirocie ty będziesz pomocnik. Zetrzy ramię grzesznego i zgłobliwego; szukan będzie grzech jego, a nie nalezion będzie. Założenia gor zamęcona są i poruszona są, bo rozgniewał sie jest na nie. I wywiódł mie jest na szyrokość, zbawiona mie uczynił, bo chciał mie. Jako to świadczymy, cso wzięt Staszkowi skot, to wzięt do ujednania. Jako to świadczę, eże kiedy szołtys łupion i zabit, tego łupu nie niesiono jest do Mikołajewej domu.

Wzór:

poruszon - imiesłów bierny czasu przeszłego, M l.p. r.m., odmiana rzeczownikowa dawnych tematów na -o-, koniugacja -z- (dziś: -ę, -isz: poruszę, poruszysz) imiesłów czasu przeszł. czynny I: poruszyw imiesłów czasu przeszł. czynny II: poruszył

5.    Przeczytaj Tekst nr 7. Ustal typ pisowni. Wypisz wszystkie imiesłowy i określ ich typ, rodzaj odmiany, formę fleksyjną oraz dawną koniugację. Od pozostałych czasowników, tj. tych, które występują w tekście w innej formie niż imiesłów: a) utwórz formę bezokolicznika oraz 1. i 2. os. l.p. czasu teraźniejszego, b) ustal dawną koniugację, c) utwórz formę M i D l.p. r.m. odmiany rzeczownikowej i zaimkowej imiesłowu czasu teraźniejszego czynnego, imiesłowu czasu przeszłego czynnego pierwszego i drugiego oraz imiesłowu biernego. Podkreśl te z nich. które przetrwały do dnia dzisiejszego.

190