Obraz0

ĆWICZENIE 18

Tematyka:

Rzeczownik. Deklinacja żeńska.

Polecenia:

Powtórzyć § 32—34, 40, 41, 71—77, 134—136. Przeczytać §§119— 130. Opanować pamięciowo § 119—122, 134—136.

Zadania:

1.    Do jakich deklinacji należały pierwotnie rzeczowniki rodzaju żeńskiego?

2.    Jakie jest pochodzenie tzw. rzeczowników żeńskich samogłoskowych oraz spółgłoskowych?

3.    Które rzeczowniki rodzaju żeńskiego miały w M l.p. a jasne, a które a pochylone?

4.    Od podanych rzeczowników utwórz formy C - Ms l.p. i D l.mn., wypisz oboczności tematyczne i objaśnij je:

baba, beczka, chata, ciotka, gąbka, kłoda, miara, siostra, szkoda, szkoła, wioska, woda, wódka

5.    Jak należy przeczytać staropolskie bierniki podanych rzeczowników. Uzasadnij swój wybór.

czyni prawdó, miał dobrą woló, na gromadó, o złą akcjó, powiadajcie naukó jego, szli przez pustynió, usłyszał dziewicó, uźrzy pomstó, wstąpi na goró, wygłosił sentencyjó, zostawiła sukcesjó

6.    Z podanych fragmentów zabytków staropolskich wypisz wyróżnione rzeczowniki, określ ich formę ileksyjną (przypadek, liczbę, rodzaj) oraz dawną deklinację. Objaśnij formy różne od współczesnych:

Włodać będziesz nad nimi w mietle żelaznej. Jako to świadczę, jako Jędrzej jest nasz brat, nasz klejnotnik i z naszej wyszedłkrwie. Niewinowaty rękama i czystego sierca, jenże nie wziął w próżność dusze swojej, ani przysiągł jest w zdradzie bliźniemu swemu. Aby prosili pokarm duszam swojim. I odpowiedział wąż kzenie: nikakie śmiercią nie umrzecie. Tedy on, wziąwszy węgla w łono swej suknie, poniosł. Maryja dziewica obróciła sie kupaniam. które z nią były i rzekła...

7.    Z Tekstu nr 11 wypisz rzeczowniki rodzaju żeńskiego, określ ich formy fleksyjne i dawną deklinację. Objaśnij zjawiska fonetyczne występujące w tych rzeczownikach.

182